Zesławice

Dawna wieś po lewej stronie Wisły, obecnie w północno-wschodniej części miasta  Krakowa, około 11 km od jego centrum, nad rzeką Dłubnią, sąsiadująca z leżącymi  do dziś w swojej zasadniczej części poza granicą Krakowa Batowicami, z całkowicie  poza granicami miasta Raciborowicami i Zastowem (fragment Zastowa przyłączono do  Krakowa w 2013 roku), jak też z Kantorowicami, Grębałowem, Krzesławicami, Bieńczycami  i Mistrzejowicami. Okresowo przysiółkiem Zesławic była Dłubnia (Dłubinia) rozlokowana  w rejonie dzisiejszych ulic Petöfiego, Zakładowej i Zesławickiej.

  W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1348 roku, nazwę wsi odnotowano w brzmieniu  Zisslavicz. W innych dawnych zapiskach: Dzislawicze, Sdzislavicze (1350), Sdzeslavicze, Zislawiczi  (1351), Szdzyslawycze (1470). Nazwa wsi wywodzi się od nazwy osobowej „Zysław”, „Zdziesław”,  „Zdzisław”.

  Wieś należała do parafii pw. św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy w Raciborowicach.  W godle umieszczonym na wspólnej z Kantorowicami pieczęci z połowy XIX wieku narzędzie  pracy – grabie.

  Zesławice przeniesione zostały z prawa polskiego na prawo średzkie przez króla Kazimierza  Wielkiego w 1355 roku. Wytyczono wówczas centrum osady w dolinie potoku Baranówka, po  wschodniej stronie dzisiejszej ulicy Jeziorany. Po południowej stronie centrum, przy dzisiejszej  ulicy Nad Baranówką, umiejscowiony został folwark, tam też postawiono młyn zwany  Blechem.  W XIX wieku odnotowywano nazwy pól i rejonów wsi: Pański, Ogrody.

  Historycznie wieś była własnością duchowną. Pierwotnie w rękach prywatnych (z nadań  książęcych lub królewskich), drogą wykupu w XIV wieku stanowiła już własność klasztoru  Cystersów w Mogile – weszła w skład istniejącego przez wieki tak zwanego klucza mogilskiego.  W 1832 wieś została wraz z innymi jego wsiami oczynszowana. Pod koniec XIX wieku  ulokowano na jej terenach fort pancerny Dłubnia.

  Przed trzecim rozbiorem gromada Zesławice należała do powiatu krakowskiego, po roku  1795 znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule krakowskim. W 1815 roku wieś weszła  w granice Rzeczypospolitej Krakowskiej, do gromady trzywioskowej, wspólnej dla Zesławic,  Kantorowic i Dłubni, pozostającej w ramach gminy obwodowej Mogiła, od roku 1838  dystryktu  Mogiła. W roku 1846 wieś powróciła jako gromada (od 1856 roku gmina) pod zabór  austriacki. W latach 1866–1933 miała status gminy jednostkowej w ramach powiatu krakowskiego.  W roku 1934 Zesławice utraciły status odrębnej gminy i weszły w skład wielowioskowej  gminy zbiorczej Mogiła. W takiej pozycji ustrojowej wieś pozostawała w latach 1939– –1945 w okupacyjnym departamencie i powiecie krakowskim Generalnego Gubernatorstwa.

  W roku 1951 znajdujące się nadal w gminie Mogiła powiatu krakowskiego Zesławice włączone  zostały do granic Krakowa jako LVI dzielnica katastralna położona w nowo utworzonej  dzielnicy administracyjnej Nowa Huta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej XVII Wzgórza  Krzesławickie.

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Zesławice, właściwie Zdzisławice, wieś, leży na lewym brzegu Dłubni, przy ujściu potoku  Luborzyckiego. Składa się z dwóch osad: Zesławic (8 domów) i Dłubni (15 domów).  Wraz z obszarem tabularnym (klasztoru cystersów w Mogile) liczy wieś 26 domów  i 156 mieszkańców (83 mężczyzn, 73 kobiet.) rzymsko-katolickich. Była już w XV wieku  własnością klasztoru w Mogile. W 1581 roku zapisano wieś jako „Zisławice”; miała 4 zagrody  z rolą, 2 komorników z bydłem i 1 rzemieślnika. W roku 1787 liczyły Zesławice  106 mieszkańców rzymsko-katolickich.