A+ A A-
Tom:
strona:

Węgrzynowice

Zobacz również

Dawna wieś po lewej stronie Wisły, obecnie we wschodniej części miasta Krakowa, około  18 km od jego centrum, sąsiadująca z leżącymi do dziś poza granicą Krakowa Krzysztoforzycami  i Karniowem, dalej z Wróżenicami, kolejno z Kościelnikami (od 1973 roku  z Krakowem) oraz z Ruszczą i Wadowem (w tych dwóch przypadkach od 1951 z Krakowem).

  We wzmiance pochodzącej z 1470 roku nazwa wsi zapisana w brzmieniu Wangrzynowycze,  w zapisce z 1612 roku: Węgrzynowice. Nazwa wsi pochodzi od nazwy osobowej „Węgrzyn”.

  Wieś podległa parafii pw. Wszystkich Świętych w Górce Kościelnickiej. W godle na pieczęci  z połowy XIX wieku włościanin w polu z sierpem w ręce, na pieczęci z okresu II Rzeczypospolitej  oko opatrzności.

  W wyniku nieznanej z daty lokacji Węgrzynowic na prawie niemieckim wytyczono ich  centrum w rejonie dzisiejszej ulicy Węgrzynowickiej oraz przyjęto niwowy rozłóg pól.  W drugiej  połowie XV wieku po zachodniej stronie centrum wzmiankowane były folwark i karczma,  w 1789 roku na terenie folwarku istniał dwór. W XIX wieku odnotowywano nazwy pól i rejonów  wsi: Od Krzysztoforzyce, Miejscowa, Pod Górą, Błonie.

  Historycznie wieś była własnością duchowną. Pierwotnie w rękach szlacheckich, w 1398 roku  przekazana przez Rosłowicza klasztorowi Benedyktynów w Tyńcu – Węgrzynowice pozostały  własnością opactwa tynieckiego przez wieki; dopiero pod koniec XVIII wieku odnotowane  jako własność skarbu państwa Rzeczypospolitej. Od roku 1790 Węgrzynowice znajdowały się  w rękach prywatnych; rozbudowano wtedy zespół dworski wzbogacony o park krajobrazowy.  W drugiej połowie XIX wieku we wsi było 17 domów i 121 mieszkańców. W latach 1862–1904  jako właściciele występowali Zapalscy (zapisywani też w brzmieniach Zępalski i Zapolski).

  Przed rozbiorami gromada Węgrzynowice należała do powiatu proszowickiego, po roku 1795  znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule krakowskim. Po epizodzie przynależności do Księstwa  Warszawskiego, od 1815 roku, w Rzeczypospolitej Krakowskiej jako gromada w gminie okręgowej  Kościelniki, od 1838 roku w dystrykcie Mogiła. W roku 1846 wieś powróciła jako gromada  (od 1856 roku gmina) pod zabór austriacki. Od 1866 roku Węrzynowice miały status  gminy jednostkowej,  należały do powiatu krakowskiego – stan ten przetrwał do czasów II Rzeczypospolitej,  do roku 1933. W 1934 roku wieś przemianowana została na gromadę i włączona w skład gminy  zbiorczej Ruszcza. Nie uległo to zmianie (także w okresie okupacji niemieckiej) do roku 1954,  kiedy to Węgrzynowice objęto wielowioskową gromadą Dojazdów, nadając im status wsi (od  1958 roku stanowiącej sołectwo); w 1960 roku gromadę tę przemianowano na gromadę Kocmyrzów.  Obowiązywało to do 1972 roku, kiedy to z mocą od 1973 roku Węgrzynowice weszły  ze  statusem wsi-sołectwa w skład nowo utworzonej wielowioskowej gminy Kocmyrzów-Luborzyca.

  W roku 1986 wieś Węgrzynowice wyłączona została ze struktury ustrojowej powiatu krakowskiego  i włączona do granic miasta Krakowa, do dzielnicy administracyjnej Nowa Huta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej XVII Wzgórza  Krzesławickie.

 

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Węgrzynowice, wieś w okolicy lekko sfałdowanej, o glebie glinkowatej, urodzajnej. Starożytna,  lecz mała wioska liczy 17 domów i 121 mieszkańców (18 izraelitów). Parafia  rzymsko-katolicka w Górce Kościeleckiej. Posiadłość większa ma dwie całości tabularne  [dworskie]. Za Długosza należała wieś do opactwa tynieckiego. Miała 6 łanów kmiecych,  zagrodę bez roli, karczmę i pole klasztorne. W 1581 posiadał ją Trzecieski; miała 4 łany  kmiece i 3 zagrodników z rolą.

Z kopiarza dokumentów opactwa tynieckiego pierwsza strona wpisu przywołującego dokument z 1612 roku, mocą którego opat
i konwent Bernardynów tynieckich zawarli z Melchiorem Michałowskim z Michałowa, podstarościm krakowskim, umowę dożywotniej
dzierżawy należącej do zakonu wsi Węgrzynowice; jak to opisano w dokumencie, benedyktyni decyzję o wydzierżawieniu Węgrzynowic
podjęli po wizji lokalnej ukazującej, że we wsi poddani, których było kilka, zniszczeni i chałupy niektórych rozebrane i w niwecz
obrócone. Budowanie w folwarku pognojone i popsowane, role spłonione, bydło i dobytek zabrany
(Biblioteka Jagiellońska, rkps 5280 III, s. 79)
Z kopiarza dokumentów opactwa tynieckiego pierwsza strona wpisu przywołującego dokument z 1612 roku, mocą którego opat i konwent Bernardynów tynieckich zawarli z Melchiorem Michałowskim z Michałowa, podstarościm krakowskim, umowę dożywotniej dzierżawy należącej do zakonu wsi Węgrzynowice; jak to opisano w dokumencie, benedyktyni decyzję o wydzierżawieniu Węgrzynowic podjęli po wizji lokalnej ukazującej, że we wsi poddani, których było kilka, zniszczeni i chałupy niektórych rozebrane i w niwecz obrócone. Budowanie w folwarku pognojone i popsowane, role spłonione, bydło i dobytek zabrany (Biblioteka Jagiellońska, rkps 5280 III, s. 79)
Z prac przedwojennej gminy Węgrzynowice rutynowy dokument wydany w 1924 roku oraz z działalności
powojennej gromady Węgrzynowice dokument wystawiony w 1953 roku, w ówczesnym czasie także rutynowy
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/286/56, nlb.; sygn. Gm. Ru. 34, s. 235)
Z prac przedwojennej gminy Węgrzynowice rutynowy dokument wydany w 1924 roku oraz z działalności powojennej gromady Węgrzynowice dokument wystawiony w 1953 roku, w ówczesnym czasie także rutynowy (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/286/56, nlb.; sygn. Gm. Ru. 34, s. 235)
(1924)
Odciski pieczęci urzędowych Węgrzynowic
z lat 1924 i 1953
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. PUZKr 56, nlb.; sygn. Gm. Ru. 34, s. 349)
(1924) Odciski pieczęci urzędowych Węgrzynowic z lat 1924 i 1953 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. PUZKr 56, nlb.; sygn. Gm. Ru. 34, s. 349)
(1953)
Odciski pieczęci urzędowych Węgrzynowic
z lat 1924 i 1953
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. PUZKr 56, nlb.; sygn. Gm. Ru. 34, s. 349)
(1953) Odciski pieczęci urzędowych Węgrzynowic z lat 1924 i 1953 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. PUZKr 56, nlb.; sygn. Gm. Ru. 34, s. 349)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności