A+ A A-
Tom:
strona:

Smoleńsk wielkorządowy

Jurydyka należąca do królewskich dóbr stołowych, pozostająca w zarządzie wielkorządcy krakowskiego. Obejmowała grunt zwany Hołodyńskie, leżący po sąsiedzku z także królewskim gruntem zwanym Węgrzeckie, znajdującym się nad Rudawą, na terenie Półwsia Zwierzynieckiego. Nazwa „Hołodyńskie” utarła się od imienia posesora Hołodyńskiego, mającego tam w 1710 dwór zwany od imienia poprzedniego właściciela Kuciszewskie. W pierwszej połowie XVIII wieku dzierżawcą obu wspomnianych gruntów był Franciszek Miklaszewski, plenipotent Czartoryskich, podrządca i posesor także kilku okolicznych terenów, w tym gruntu Barzie Stajnie. Sprawował on, obok funkcji administracyjnych, także osobiście władzę sądowniczą nad zamieszkałą tam ludnością. Wśród tych drobnych jurydyk pozbawionych własnego samorządu wyjątkiem był Smoleńsk wielkorządowy – Hołodyńskie, w którym urząd wójta został odnotowany już w roku 1628. Ślad tego urzędu zachował się z czasów wspomnianego dzierżawcy Miklaszewskiego, jak też z końcowego okresu istnienia jurydyk, z roku 1790. Więcej informacji o urzędzie wójtowsko-ławniczym Smoleńska wielkorządowego jednak się nie zachowało. W rewizjach dóbr wielkorządów krakowskich w 1710 roku odnotowano na tym gruncie browar królewski i dworek jezuitów zwany Wenecją (jezuici od św. św. Piotra i Pawła nabyli ten grunt od Niecieckiego, odźwiernego królewskiego, któremu w roku 1637 ziemię pod dworek nadał król Władysław IV), z kolei w roku 1744 odnotowano trzy sadzawki wielkorządowe, a na gruncie Górka dworek księcia Sanguszki. W tym też czasie, jak zapisano w księgach wielkorządowych, uskarżali się obywatele Smoleńscy i Węgrzyccy, iż przedtym mieli wolne zażywanie lądów od Wisły […] na którym oni statki budowali, lecz im to gwałtem odebrano dla biskupa krakowskiego, na skład drzewa. Tereny te włączono do Krakowa na przełomie XVIII i XIX wieku.

Pieczęć z herbem Odrowąż wielkorządcy krakowskiego Lutka, przywieszona przy akcie wystawionym w 1441 roku
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Aug. 174)
Pieczęć z herbem Odrowąż wielkorządcy krakowskiego Lutka, przywieszona przy akcie wystawionym w 1441 roku (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Aug. 174)
Z Inwentarza Wielkorządów Krakowskich z 1739 roku: początkowy fragment otwierający spis dotyczący jurydyki
Smoleńsk wielkorządowy (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. IT 57, s. 186)
Z Inwentarza Wielkorządów Krakowskich z 1739 roku: początkowy fragment otwierający spis dotyczący jurydyki Smoleńsk wielkorządowy (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. IT 57, s. 186)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności