Ukształtowany w średniowieczu i funkcjonujący, z nieznacznymi modyfikacjami, w ciągu następnych wieków ery nowożytnej ustrój miasta Krakowa, z głównymi instytucjami: radą, ławą sądową, wójtostwem i przedstawicielstwem pospólstwa, przetrwał niemal do końca I Rzeczypospolitej. Poważne zmiany ustrojowe nastąpiły w drugiej połowie XVIII wieku. W ramach przeprowadzanych wówczas reform, także odnoszących się do miast i sytuacji mieszczaństwa, w miastach królewskich zostały powołane mające uzdrowić gospodarkę miejską Komisje Dobrego Porządku (Boni Ordinis).
W Krakowie komisja taka została powołana w 1776 roku. Dwa lata później ogłosiła ordynację miejską, zgodnie z którą liczba rajców dożywotnich została zredukowana do 12 (każdy, który osiągnął urząd rajcy, miał go pełnić dożywotnio, a po jego śmierci nie mianowano już nikogo na jego miejsce), a z nich wyznaczano 4 rajców prezydujących, z których każdy miał pełnić funkcję burmistrza przez kwartał. Urzędy miały być płatne. Liczba ławników została z kolei zredukowana do 6. Magistrat został podzielony na 4 departamenty: sądowy - w jego skład wchodziło 3 rajców; ekonomiczny - z 3 rajcami i 2 przedstawicielami pospólstwa; opieki i policji — również z 3 rajcami i 2 przedstawicielami pospólstwa. Krakowska Komisja Dobrego Porządku stworzyła tzw. sądy potoczne (iudicia pedanta), głównie dla spraw rzemieślników - w przypadku niedotrzymania przez rzemieślnika umowy, oszustwa na towarze lub robocie, pokrzywdzonemu przysługiwała skarga do burmistrza, który — po wezwaniu obwinionego — wraz z syndykiem natychmiast rozsądzał sprawę.
Były to jednak próby reform połowicznych i doraźnych, nie sięgały one samego modelu zarządzania miastem. Na to przyszedł czas dopiero w dobie Sejmu Czteroletniego.
