RADA MIEJSKA MIASTA KRAKOWA
KADENCJI XI W LATACH 1896–1902
Kontekst ogólny
Kraków, znajdujący się pod zaborem austriackim w dualistycznej, konstytucyjnej monarchii austro-węgierskiej pod berłem cesarza Franciszka Józefa I, był centralnym miastem Wielkiego Księstwa Krakowskiego, które wraz z Królestwem Galicji i Lodomerii oraz Księstwami Oświęcimia i Zatora stanowiło jeden z krajów koronnych cesarstwa określanych wspólną potoczną nazwą Galicji. Okres ten charakteryzował się autonomią krajów koronnych i ich samorządów, w tym miejskich. W stołecznym dla Galicji Lwowie urzędowali wówczas rządowy namiestnik cesarski Eustachy Stanisław Sanguszko, od 1898 roku Leon Jan Piniński (honorowy obywatel Podgórza) oraz samorządowy marszałek krajowy Stanisław Marcin Badeni (honorowy obywatel Podgórza), od 1901 roku Andrzej Kazimierz Potocki stojący na czele Sejmu Krajowego i Wydziału Krajowego – zwierzchnich dla krakowskiego samorządu.
Kraków i jego ustrój
Aktualne są informacje podane wcześniej dla kadencji I (patrz s. 155–156). Od tych zasad doraźnie uczyniono jednak istotne odstępstwo. Ustawą Sejmu Krajowego z 1899 roku przedłużono kadencję, która w efekcie trwała nie 3 lata, lecz 6 lat, do roku 1902. Przyczyną tego były wprowadzone w 1898 roku ustawowe zmiany w systemie podatkowym, istotnym dla operującego kryterium podatkowym kurialnego systemu wyborczego, zapisanego w statucie miasta – niezbędne były zmiany w tym ostatnim, bez których nie można było rozpisać wyborów w roku 1899, w którym powinny się były odbyć. Zmiany te uchwalono w 1901 roku w postaci nowego statutu, który ustrojowo skutkował dopiero od nadchodzącej, XII kadencji.
Rada Miejska kadencji XI
| czas trwania kadencji Rady | nominalna liczba mandatów | czas trwania kadencji radcy | tryb wyłaniania składu | terminy wyborów kurialnych |
| 3 lata (w niezmienionym wyborami składzie) | 60 | 6 lat (po 3 lata w kolejnych 2 kadencjach) | wybory kurialne (co 3 lata wybór połowy składu) | 15, 17, 19, 22 i 24.06.1896 |
| w całej kadencji | inauguracja kadencji Rady | zamknięcie kadencji Rady | posiedzenia zwyczajne jawne | |
| radcy nowi | radcy ze stażem | |||
| 19 | 54 | posiedzenie 3.09.1896 | posiedzenie 17.04.1902 | 182 |
Podział mandatów w Radzie w systemie wyborów kurialnych
| koła wyborcze i ich oddziały | mandaty |
| Koło I (osoby z wysokim podatkiem dochodowym, inteligencja, wolne zawody) | 20 |
| Koło II, oddział 1 (właściciele nieruchomości z tego tytułu wyżej opodatkowani) | 10 |
| Koło II, oddział 2 (właściciele nieruchomości z tego tytułu niżej opodatkowani) | 10 |
| Koło III, oddział 1 (osoby działające w handlu, przemyśle i rzemiośle z wyższym opodatkowaniem) | 10 |
| Koło III, oddział 2 (osoby działające w handlu, przemyśle i rzemiośle z niższym opodatkowaniem) | 10 |
Prezydentura miasta – przewodniczenie Radzie
Prezydentura miasta łączyła się z przewodniczeniem Radzie Miejskiej. Prezydent wybierany był przez Radę na 6-letnią kadencję, niekoniecznie z grona radców miejskich. Jeden wiceprezydent (z oznaczeniem „I” – pierwszy) zastępował go w obu rolach: prezydenckiej i przewodniczącego Rady; był wybierany przez Radę na 3-letnią kadencję wyłącznie ze składu radców miejskich. W XI kadencji Rady kadencję prezydencką kontynuował radca miejski Józef Friedlein, w roku 1899, po upływie 6-lecia, wybrany po raz drugi na ten urząd.
Podstawowa dla ustroju miasta regulacja prawna
Ustawa Sejmu Krajowego z 20 lutego 1866 roku zatwierdzona przez cesarza 1 kwietnia 1866 roku Statut tymczasowy król. stoł. miasta Krakowa (DUiRK z 13 kwietnia 1866 r., nr 7); Ustawa Sejmu Krajowego z 4 lipca 1901 roku zatwierdzona przez cesarza ustawą z 6 października 1901 roku Statut gminny dla król. stoł. miasta Krakowa (DUiRK z 20 grudnia 1901 r., nr 108)
Główne źródła archiwalne, podstawowa literatura
ANK, Akta Miasta Krakowa, sygn. 29/33/Mag II 335–336, 29/33/IT 1315; DzRMK 1896, nr 9 – 1902, nr 8; Chmiel 1931; Małecki 1994-II
Informacje poszerzające w tomach serii Poczet Krakowski
Poczet 2010, s. 52–54, 789; Poczet 2018, s. 137–153, 433–464; Poczet 2022, s. 302–303, 352–353, 356–357, 360–361
POCZET RADCÓW MIEJSKICH W LATACH 1896–1902
Uwaga: schemat „wizytówek” dla spisów poniżej – patrz s. 25, lit. C
Prezydent miasta
 |
2332 (też: 1700, 1783, 1854, 1912, 1980, 2038, 2083, 2143, 2209, 2210, 2270 || 2406) Józef FRIEDLEINksięgarz radca miejski, mandat z koła wyborczego III, oddział 1, w latach 1893–1904 prezydent Krakowa
kokontynuacja 6-letniej kadencji prezydenckiej z wyboru 24 maja 1893 roku w kadencji IX Rady
15 czerwca 1899 roku ponowny wybór na urząd prezydenta miasta na drugą kadencję prezydencką (instalacja na urzędzie 7 września 1899 roku)
|
I wiceprezydent miasta (ze zmianami)
2333
(też: 2090, 2189, 2256, 2271 || 2335)
Karol PIENIĄŻEK
dr praw, adwokat krajowy
radca miejski, mandat z koła wyborczego I,
w latach 1893–1896 i 1898–1900 wiceprezydent Krakowa
17 grudnia 1896 roku zakończenie sprawowania funkcji
I wiceprezydenta miasta
rozpoczętego w poprzedniej kadencji
2334
(też: 1832, 1920, 1987, 2047, 2112, 2174 , 2242, 2297 || 2370)
Faustyn JAKUBOWSKI
dr praw, adwokat krajowy
radca miejski, mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
w latach 1896–1898 wiceprezydent Krakowa
17 grudnia 1896 roku wybór na funkcję I wiceprezydenta miasta,
zmarł 11 marca 1898 roku – wakat na funkcji
I wiceprezydenta miasta
2335
(też: 2090, 2189, 2256, 2271, 2333)
Karol PIENIĄŻEK
dr praw, adwokat krajowy
radca miejski, mandat z koła wyborczego I,
w latach 1893–1896 i 1898–1900 wiceprezydent Krakowa
18 kwietnia 1898 roku wybór na funkcję I wiceprezydenta miasta,
zmarł 15 grudnia 1900 roku – wakat na funkcji I wiceprezydenta miasta
2336
(też: 2276 || 2407, 2408, 2487, 2567, 2651, 2745, 2832, 2853)
Juliusz LEO
dr praw, prof. UJ
radca miejski, mandat z koła wyborczego I,
od 1911 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1901 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego,
w latach 1904–1914 i 1914–1918 prezydent Krakowa,
honorowy obywatel Podgórza z 1914 roku
10 stycznia 1901 roku wybór na funkcję I wiceprezydenta miasta
Radcy miejscy
radcy miejscy nowi w reprezentacji miejskiej
2337
(też: 2456, 2511, 2674)
Kazimierz BARTOSZEWICZ
literat
mandat z koła wyborczego I
radca od 7 października 1897 roku na miejscu
po zmarłym radcy Adamie Asnyku
2338
–
Julian BEREŹNICKI
dyrektor kasy oszczędnościowej
zmarł w trakcie kadencji 2 marca 1901 roku
2339
–
Aleksander BIBORSKI
budowniczy
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2340
(też: 2459, 2519, 2604, 2679, 3256, 3347)
Odo BUJWID
bakteriolog, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I
2341
(też: 2460)
Julian BUKOWSKI
ksiądz, kanonik katedralny
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
2342
(też: 2464, 2526, 2611, 2690, 2779, 2854, 2857)
Jan Kanty FEDEROWICZ
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
od 1901 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego,
od 1919 roku poseł do Sejmu Ustawodawczego II RP,
w latach 1918–1924 prezydent Krakowa
2343
–
Maciej FOX
ksiądz, kanonik katedralny
mandat z koła wyborczego I
radca od 18 maja 1899 roku na miejscu
po zmarłym Ludwiku Wiszniewskim,
zmarł w trakcie kadencji 23 lutego 1901 roku
2345
(też: 2465, 2530)
Piotr GÓRSKI
dr filozofii, publicysta
mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
od 1897 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1895 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
2346
–
Franciszek KROEBEL
urzędnik Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń
mandat z koła wyborczego I
radca od 7 października 1897 roku na miejscu
po b. radcy Fryderyku Zollu st.
2347
–
Henryk LGOCKI
dr praw, właściciel nieruchomości
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
radca od 3 maja 1900 roku na miejscu
po zmarłym radcy Witalisie Szpakowskim
2348
(też: 2472, 2542, 2628, 2711)
Ludwik LUSTGARTEN
dr medycyny, lekarz
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2349
–
Jan ŁAPIŃSKI
właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
2350
(też: 2476, 2550, 2635, 2726)
Stanisław PONIKŁO
dr medycyny, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I
2351
–
Eugeniusz REINER
kupiec
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
radca od 9 listopada 1899 roku na miejscu
po zmarłym radcy Stanisławie Rehmanie
2352
–
Władysław SCHMID
cukiernik
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
zmarł w trakcie kadencji w listopadzie 1899 roku
2353
(też: 2482)
Herman SEINFELD
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2354
(też: 2484)
Stanisław SPISS
ksiądz, dr filozofii, prof. UJ, rektor
mandat z koła wyborczego I,
w 1886 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
2355
(też: 2409, 2557, 2642)
Walenty STANISZEWSKI
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III, oddział 1,
od 1907 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1906 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego,
w latach 1902–1903 wiceprezydent Krakowa
2356
-
Tadeusz STRYJEŃSKI
architekt
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
radcy miejscy ze stażem w reprezentacji miejskiej
2357
(też: 2084, 2160, 2224, 2282)
Adam ASNYK
dr filozofii, poeta, dramatopisarz,
prezes Towarzystwa Sztuki Ludowej
mandat z koła wyborczego I,
od 1889 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego,
w 1863 roku członek powstańczego Rządu Narodowego
zmarł w trakcie kadencji 2 sierpnia 1897 roku
2358
(też: 2144, 2225 || 2455, 2510, 2599, 2673, 2763, 2835, 2838, 2858)
Ernest BANDROWSKI
dr filozofii, dyrektor szkoły przemysłowej, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I,
od 1908 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego,
w latach 1914–1916 z-ca prezydenta Krakowa,
w latach 1919–1920 wiceprezydent Krakowa
radca od 4 kwietnia 1898 roku na miejscu
po zmarłym radcy Stanisławie Paszkowskim
2359
(też: 2211, 2283 || 2457, 2514, 2600, 2676, 2765, 2936)
Wandalin BERINGER
budowniczy
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
2360
(też: 1823, 1902, 1970, 2032, 2097, 2162, 2228, 2284 || 2458, 2516, 2602, 2678)
Juda BIRNBAUM
bankier
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
2361
(też: 2272)
Wawrzyniec BUJAŃSKI
przemysłowiec
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
2362
(też: 2213, 2286)
Roman CHMURSKI
majster stolarski
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2363
(też: 2148, 2233, 2289 || 2410, 2488)
Michał CHYLIŃSKI
redaktor „Czasu”
mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
w latach 1903–1907 wiceprezydent Krakowa
2364
(też: 1887, 1976 || 2461)
Leon CYFROWICZ
dr praw, prof. UJ
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
2365
(też: 2274 || 2462, 2521, 2607, 2685, 2773, 2944, 3103)
Adam DOBOSZYŃSKI
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
od 1901 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu
mandat radcy od 4 kwietnia 1898 roku
2366
(też: 2021, 2103, 2166, 2234, 2290 I 2411, 2522, 2608, 2686, 2774, 2864)
Stanisław DOMAŃSKI
dr medycyny, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I,
w latach 1904–1905 wiceprezydent Krakowa
2367
(też: 2022, 2104, 2167, 2235, 2291 || 2463, 2610, 2689)
Juliusz EPSTEIN
bankier
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
2367"
(też: 2273)
Herman FRITSCH
kupiec
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
2368
(też: 1956, 2045, 2111, 2173, 2240, 2295 || 2466)
Leon HOROWITZ
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2369
(też: 2149, 2241, 2296)
Michał ICHHEISER
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego II,
oddział 1
18 maja 1899 roku rezygnacja z mandatu radcy
2370
(też: 1832, 1920, 1987, 2047, 2112, 2174, 2242, 2297, 2334)
Faustyn JAKUBOWSKI
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
w latach 1896–1898 wiceprezydent Krakowa
zmarł w trakcie kadencji 11 marca 1898 roku
2371
(też: 2214, 2298 || 2467, 2533, 2617, 2702)
Józef JAWORNICKI
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
2372
(też: 2024, 2114, 2175, 2244, 2299 || 2468, 2534)
Henryk JORDAN
dr medycyny, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I,
od 1895 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
2373
(też: 2086, 2176, 2245, 2300 || 2469)
Franciszek KASPAREK
dr praw, prof. UJ, rektor
mandat z koła wyborczego I,
od 1886 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
2374
(też: 2087, 2177, 2246, 2301)
Karol KNAUS
budowniczy
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
8 lutego 1900 roku rezygnacja z mandatu radcy
2375
(też: 2088, 2178, 2247, 2302)
Maksymilian KOHN
dr medycyny, lekarz
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2376
(też: 2089, 2179, 2248, 2303 || 2470, 2541)
Jan KWIATKOWSKI
kupiec
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
2377
(też: 2275 || 2471)
Hirsch LANDAU
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
2378
(też: 1721, 1799, 1865, 1928, 1997, 2056, 2121, 2182, 2250, 2304 || 2473, 2546, 2630, 2716)
Albert MENDELSBURG
bankier,
prezes Izby Przemysłowo-Handlowej mandat z koła wyborczego III, oddział 1,
od 1873 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu
2379
(też: 2277)
Władysław NOWACKI
em. inspektor kolejowy
mandat z koła wyborczego I
2380
(też: 1960, 2059, 2126, 2188, 2254, 2307 || 2474, 2549, 2634, 2723)
Stanisław PAREŃSKI
dr medycyny, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I
2381
(też: 2217, 2308 || 2475)
Franciszek PASZKOWSKI II
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
od 1892 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
2382
(też: 2153, 2255, 2309)
Stanisław PASZKOWSKI
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego I
zmarł w trakcie kadencji w lutym 1898 roku
2383
(też: 2278)
Paweł POPIEL mł.
dr praw, publicysta, właściciel realności,
prof. prawa rzymskiego w Szkole Głównej Warszawskiej
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
2384
(też: 2279)
Andrzej Kazimierz POTOCKI
hrabia, dr praw, właściciel realności
mandat z koła wyborczego I,
od 1895 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1907 roku dożywotnio w wiedeńskiej Izbie Panów,
od 1895 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
mandat sprawowany do 17 października 1901 roku
2385
(też: 2154, 2257, 2312)
Albert PROPPER
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2386
(też: 1766, 1869, 1935, 2000, 2061, 2191, 2259, 2313)
Wiktor REDYK
aptekarz
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
radca od 7 marca 1901 roku na miejscu po zmarłym radcy Karolu Pieniążku
2387
(też: 2028, 2128, 2313")
Stanisław REHMAN
cukiernik
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
zmarł w trakcie kadencji 24 lipca 1899 roku
2388
(też: 2092, 2193, 2260, 2314 || 2477, 2551, 2636, 2730, 2813, 2989)
Józef ROSENBLATT
dr praw, prof. UJ
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2389
(też: 2280 || 2478)
Leon ROTHWEIN
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2390
(też: 2219, 2315 || 2479, 2552)
Jan ROTTER
dyrektor szkoły przemysłowej
mandat z koła wyborczego I,
od 1901 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1895 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
2391
(też: 2220, 2316,)
Karol RZĄCA
przemysłowiec
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
radca od 8 lutego 1900 roku na miejscu po b. radcy Karolu Knausie,
zmarł w trakcie kadencji 14 marca 1901 roku
2392
(też: 2221, 2317 || 2480, 2553, 2637, 2731, 2814, 2991)
Mojżesz SCHMELKES
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2393
(też: 2030, 2131, 2195 || 2481, 2554, 2638, 2732)
Henryk SCHWARZ
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
radca od 16 listopada 1899 roku na miejscu po zmarłym radcy
Władysławie Schmidzie
2394
(też: 2156, 2261, 2318 || 2483)
Franciszek SLĘK
dyrektor Miejskiej Kasy Oszczędnościowej
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
2395
(też: 1769, 2008, 2065, 2133, 2320)
Ernest STOCKMAM
aptekarz
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
radca od 7 marca 1901 roku na miejscu
po zmarłym radcy Zygmuncie Szancerze
2396
(też: 2157, 2262, 2321)
Wawrzyniec STYCZEŃ
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego I
2397
(też: 2158, 2263, 2322)
Zygmunt SZANCER
finansista, bankowiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
zmarł w trakcie kadencji 6 czerwca 1900 roku
2398
(też: 2093, 2199, 2325)
Witalis SZPAKOWSKI
przemysłowiec, właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
zmarł w trakcie kadencji 2 marca 1900 roku
2399
(też: 1899, 2011, 2069, 2136, 2200, 2265, 2326
Stanisław TARNOWSKI
hrabia, dr filozofii, prof. UJ, rektor
mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
od 1867 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1888 roku dożywotnio w wiedeńskiej Izbie Panów,
od 1886 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
2400
(też: 2281)
Emanuel TILLES
przemysłowiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
2401
(też: 1965, 2073 || 2565)
Maurycy WECHSLER
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
radca od 16 listopada 1899 roku na miejscu
po b. radcy Michale Ichheiserze
2402
(też: 1740, 1813, 1821, 1884, 1951, 1952, 2017, 2080, 2202, 2266, 2327)
Ferdynand WEIGEL
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III, oddział 1,
od 1869 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1869 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego,
w latach 1881–1884 prezydent Krakowa
2403
(też: 2094, 2204, 2268, 2329)
Ludwik WISZNIEWSKI
dr medycyny, lekarz
mandat z koła wyborczego I
zmarł w trakcie kadencji 18 lutego 1899 roku
2404
(też: 2223, 2330 || 2486, 2566, 2650, 2742, 2830, 3010)
Antoni WODZICKI
hrabia, właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 1,
od 1890 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1905 roku dożywotnio w wiedeńskiej Izbie Panów,
od 1895 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
2405
(też: 1967, 2079, 2141, 2207, 2269, 2331)
Fryderyk ZOLL st.
dr praw, prof. UJ, rektor
mandat z koła wyborczego I,
od 1891 roku dożywotnio w wiedeńskiej Izbie Panów,
od 1876 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego,
honorowy obywatel Podgórza z 1867 roku
7 października 1897 roku rezygnacja z mandatu radcy
Uwaga: wśród radców kontynuujących także wykazani na początku tego spisu prezydent miasta Józef Friedlein oraz wiceprezydenci Karol Pieniążek i Juliusz Leo.
