RADA MIEJSKA MIASTA KRAKOWA KADENCJI III W LATACH 1872–1875
Kontekst ogólny
Kraków, znajdujący się pod zaborem austriackim w dualistycznej, konstytucyjnej monarchii austro-węgierskiej pod berłem cesarza Franciszka Józefa I, był centralnym miastem Wielkiego Księstwa Krakowskiego, które wraz z Królestwem Galicji i Lodomerii oraz Księstwami Oświęcimia i Zatora stanowiło jeden z krajów koronnych cesarstwa określanych wspólną potoczną nazwą Galicji. Okres ten charakteryzował się autonomią krajów koronnych i ich samorządów, w tym miejskich. W stołecznym dla Galicji Lwowie urzędowali wówczas rządowy namiestnik cesarski Agenor Gołuchowski (honorowy obywatel Krakowa) oraz samorządowy marszałek krajowy Leon Ludwik Sapieha stojący na czele Sejmu Krajowego i Wydziału Krajowego – zwierzchnich dla krakowskiego samorządu.
Kraków i jego ustrój
Aktualne są informacje podane wcześniej dla kadencji I (patrz s. 155–156).
Rada Miasta kadencji III
| czas trwania kadencji Rady | nominalna liczba mandatów | czas trwania kadencji radcy | tryb wyłaniania składu | terminy wyborów kurialnych |
| 3 lata (w niezmienionym wyborami składzie) | 60 | 6 lat (po 3 lata w kolejnych 2 kadencjach) | wybory kurialne (co 3 lata wybór połowy składu) | 1, 3 i 5.07.1872 |
| w całej kadencji | inauguracja kadencji Rady | zamknięcie kadencji Rady | posiedzenia zwyczajne jawne | |
| radcy nowi | radcy ze stażem | |||
| 20 | 45 | posiedzenie 26.08.1872 | posiedzenie 1.09.1875 | 111 |
Podział mandatów w Radzie w systemie wyborów kurialnych
| koła wyborcze i ich oddziały | mandaty |
| Koło I (osoby z wysokim podatkiem dochodowym, inteligencja, wolne zawody) | 20 |
| Koło II, oddział 1 (właściciele nieruchomości z tego tytułu wyżej opodatkowani) | 10 |
| Koło II, oddział 2 (właściciele nieruchomości z tego tytułu niżej opodatkowani) | 10 |
| Koło III, oddział 1 (osoby działające w handlu, przemyśle i rzemiośle z wyższym opodatkowaniem) | 10 |
| Koło III oddział 2 (osoby działające w handlu, przemyśle i rzemiośle z niższym opodatkowaniem) | 10 |
Prezydentura miasta – przewodniczenie Radzie
Prezydentura miasta łączyła się z przewodniczeniem Radzie Miejskiej. Prezydent wybierany był przez Radę na 6-letnią kadencję, niekoniecznie z grona radców miejskich. Jeden wiceprezydent (z oznaczeniem „I” – pierwszy) zastępował go w obu rolach: prezydenckiej i przewodniczącego Rady; był wybierany przez Radę na 3-letnią kadencję wyłącznie ze składu radców miejskich. W III kadencji Rady w roku 1872 nastąpiło otwarcie drugiej kadencji prezydenckiej Józefa Dietla, jednocześnie radcy miejskiego, przerwanej rezygnacją w 1874 roku i wyborem na prezydenta miasta radcy miejskiego Mikołaja Zyblikiewicza.
Podstawowa dla ustroju miasta regulacja prawna
Ustawa Sejmu Krajowego z 20 lutego 1866 roku zatwierdzona przez cesarza 1 kwietnia 1866 roku Statut tymczasowy król. stoł. miasta Krakowa (DUiRK z 13 kwietnia 1866 r., nr 7)
Główne źródła archiwalne, podstawowa literatura
ANK, Akta Miasta Krakowa, sygn. 29/33/Mag II 327, 29/33/IT 1315; Chmiel 1931; Małecki 1994-II
Informacje poszerzające w tomach serii Poczet Krakowski
Poczet 2010, s. 52–54, 785–786; Poczet 2018, s. 137–153, 433–464; Poczet 2022, s. 258–259, 266–267, 274–277, 284–285, 290–291
POCZET RADCÓW MIEJSKICH W LATACH 1872–1875
Uwaga: schemat „wizytówek” dla spisów poniżej – patrz s. 25, lit. C
Prezydent miasta
(ze zmianą)
 |
1818 (też: 1688, 1752) Józef DIETLdr medycyny, prof. UJ, rektor radca miejski, mandat z koła wyborczego I, od 1861 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu, od 1869 roku dożywotnio w wiedeńskiej Izbie Panów, od 1861 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego, w latach 1866–1874 prezydent Krakowa, honorowy obywatel Krakowa z 1861 roku
7 października 1972 roku ponowny wybór na urząd prezydenta miasta (instalacja na urzędzie 18 grudnia 1872 roku) 18 czerwca 1874 roku przyjęcie rezygnacji z urzędu prezydenta miasta 1 października 1874 roku przyjęcie rezygnacji z mandatu radcy miejskiego
|
 |
1819 (też: 1746, 1817 || 1883, 1950) Mikołaj ZYBLIKIEWICZdr praw, adwokat krajowy radca miejski, mandat z koła wyborczego I, od 1861 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu, od 1882 roku dożywotnio w wiedeńskiej Izbie Panów, od 1861 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego, w latach 1881–1886 marszałek Sejmu Krajowego we Lwowie, w latach 1874–1881 prezydent Krakowa, honorowy obywatel Krakowa z 1881 roku
2 lipca 1874 roku wybór na urząd prezydenta miasta (instalacja na urzędzie 14 sierpnia 1874 roku)
|
I wiceprezydent miasta (ze zmianą)
1820
(też: 1737, 1753 || 1943, 2010, 2068, 2081, 2142, 2208,
2324)
Feliks SZLACHTOWSKI
dr praw, adwokat krajowy, prof. UJ radca miejski, mandat z koła wyborczego I, w latach 1884–1893 prezydent Krakowa,honorowy obywatel
Krakowa z 1894 roku 7 października 1872 roku wybór na funkcję I wiceprezydenta miasta, 6 listopada 1873 roku przyjęcie rezygnacji z funkcji I wiceprezydenta miasta (z zachowaniem mandatu radcy miejskiego)
1821
(też: 1740, 1813 || 1884, 1951, 1952, 2017, 2080, 2202, 2266, 2327, 2402)
Ferdynand WEIGEL
dr praw, adwokat krajowy radca miejski, mandat z koła wyborczego I, od 1869 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu, od 1869 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego, w latach 1881–1884 prezydent Krakowa 13 listopada 1873 roku wybór na funkcję I wiceprezydenta miasta
Radcy miejscy
radcy miejscy nowi w reprezentacji miejskiej
1822
(też: 1901)
Alfred BIESIADECKI
dr medycyny, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I
1823
(też: 1902, 1970, 2032, 2097, 2162, 2228, 2284, 2360, 2458, 2516, 2602, 2678)
Juda BIRNBAUM
bankier
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1824
(też: 1903, 1972, 2033, 2100, 2163)
Mieczysław BOCHENEK
dr praw, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I
1825
–
Juwenal BOCZKOWSKI
dr praw, b. radca Wydziału Krajowego
mandat z koła wyborczego I,
od 1861 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
11 listopada 1872 roku przyjęcie przez Radę
rezygnacji z mandatu radcy
1826
(też: 1909)
Marian DWORSKI
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
1827
(też: 1913)
Joachim FROMMER
przedsiębiorca budowlany
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
1828
(też: 1914, 1981, 2039)
Jan GALLI
właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
18 czerwca 1874 roku powołanie do składu Rady
1829
(też: 1982, 2040, 2106, 2170)
Jerzy GOËBEL
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
10 maja 1875 roku powołanie do składu Rady
1830
(też: 1916)
Ludwik GUMPLOWICZ
dr praw, publicysta
1831
(też: 1917, 1984, 2044, 2109, 2171, 2238)
Jan GWIAZDOMORSKI st.
właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
27 lutego 1873 roku powołanie do składu Rady
1832
(też: 1920, 1987, 2047, 2112, 2174, 2242, 2297, 2334, 2370)
Faustyn JAKUBOWSKI
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego I,
w latach 1896–1898 wiceprezydent Krakowa
1833
(też: 1922)
Stefan Ludwik KUCZYŃSKI
dr filozofii, prof. UJ, rektor
mandat z koła wyborczego I,
w 1882 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
1834
(też: 1925)
Antoni ŁUSZCZKIEWICZ
architekt
mandat z koła wyborczego I
1835
(też: 1927)
Władysław MARKIEWICZ
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego I
1836
(też: 1930)
Franciszek Ksawery MILIESKI
właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
1837
(też: 1934, 1999)
Arnold RAPPAPORT
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III, oddział 1,
od 1879 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1877 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
1838
(też: 1936, 2001, 2062)
Władysław ROZWADOWSKI
prof. szkoły technicznej
mandat z koła wyborczego I
1839
(też: 1941, 2006)
Walerian SERWATOWSKI
ksiądz, kanonik katedralny, proboszcz parafii Św. Krzyża
mandat z koła wyborczego I
1840
(też: 1945)
Tadeusz TARASIEWICZ
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
1 października 1874 roku
powołanie do składu
Rady na miejsce zwolnione przez Józefa Dietla
1841
(też: 1948, 2015, 2077, 2139)
Maksymilian ZATORSKI
dr praw, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I od 1881 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu
radcy miejscy ze stażem w reprezentacji miejskiej
1842
(też: 1614, 1748, 1774)
Adolf Mikołaj ALEKSANDROWICZ
magister farmacji, aptekarz
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
1843
(też: 1615, 1659, 1690, 1775 || 1900, 1969, 2031, 2096, 2161, 2226
Teodor BARANOWSKI
przemysłowiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
1844
(też: 1754 || 1973)
Paweł BRZEZIŃSKI
dr filozofii, dyrektor szkoły technicznej, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I
1845
(też: 1755)
Piotr BURZYŃSKI
dr praw, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I
1846
(też: 1756 || 1904, 1974, 2034, 2101, 2164, 2230)
Tomasz CHĘCIŃSKI
piekarz, właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1847
(też: 1694, 1778 || 1905)
Antoni CHMURSKI
właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1848
(też: 1695, 1779 || 1906, 1975, 2035, 2102, 2165, 2232, 2288)
Leon CHRZANOWSKI
literat, właściciel realności
mandat z koła wyborczego I,
od 1867 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1867 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
1849
(też: 1757)
Wilhelm CIECHANOWSKI
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
zmarł w trakcie kadencji na przełomie
lat 1874–1875
1850
(też: 1696, 1780 || 1907, 1977, 2036)
Salomon DEICHES
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
1851
(też: 1758 || 1908, 1978)
Julian DUNAJEWSKI
dr praw, prof. UJ, rektor
mandat z koła wyborczego I,
od 1873 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1882 roku dożywotnio w wiedeńskiej Izbie Panów,
od 1869 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego,
minister skarbu Austrii,
honorowy obywatel Krakowa z 1887 roku
1852
(też: 1697, 1781 || 1910, 1979, 2037, 2105, 2168, 2236, 2292)
Jan Nepomucen FEDEROWICZ
kupiec
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1853
(też: 1699, 1782 || 1911)
Jozue FINK
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
1854
(też: 1700, 1783 || 1912, 1980, 2038, 2083, 2143, 2209, 2210, 2270, 2332, 2406)
Józef FRIEDLEIN
księgarz
mandat z koła wyborczego II, oddział 1, w latach 1893–1904 prezydent Krakowa
1855
(też: 1759)
Bogumił GEBHARDT
kupiec
1856
(też: 1701, 1784 || 1915)
Leopold GÓRNICKI
ksiądz, kanonik katedralny
mandat z koła wyborczego I
1857
(też: 1704, 1786 || 1918)
Jan Nepomucen HANICKI
majster szewski, właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1858
(też: 1706, 1788 || 1919, 1986, 2046)
Konstanty HOSZOWSKI
dr praw, b. senator Rzeczypospolitej, właściciel realności
mandat z koła wyborczego I
1859
(też: 1707, 1789)
Marceli JAWORNICKI
urzędnik towarzystwa rolniczego
mandat z koła wyborczego I
1860
(też: 1681, 1708, 1790 || 1921, 1989, 2049)
Juliusz August JOHN
przemysłowiec, właściciel browaru mandat z koła wyborczego III, oddział 1
1861
(też: 1710, 1792)
Michał KOCZYŃSKI
dr praw, adwokat krajowy, prof. UJ mandat z koła wyborczego I, poseł na Sejm Krajowy
1862
(też: 1716, 1795 || 1924)
Florian LEITER
kupiec
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
1863
(też: 1719, 1797 || 1926, 1996, 2055, 2119, 2180)
Józef MAJER
dr medycyny, prof. UJ, rektor mandat z koła wyborczego I, od 1879 roku dożywotnio w wiedeńskiej Izbie Panów, od 1866 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego, honorowy obywatel Krakowa z 1881 roku
1864
(też: 1720, 1798)
Antoni MARFIEWICZ
właściciel realności
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
1865
(też: 1721, 1799 || 1928, 1997, 2056, 2121, 2182, 2250, 2304, 2378, 2473, 2546, 2630, 2716)
Albert MENDELSBURG
bankier,
prezes Izby Przemysłowo-Handlowej mandat z koła wyborczego III, oddział 1, od 1873 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu
1866
(też: 1726, 1803 || 1931, 1953, 2018, 2082, 2186, 2253, 2305)
Stefan MUCZKOWSKI
notariusz
mandat z koła wyborczego I, w latach 1881–1884 wiceprezydent Krakowa
1867
(też: 1687, 1727, 1804 || 1932, 1998, 2058, 2125, 2187)
Józef OETTINGER
dr medycyny, prof. UJ
mandat z koła wyborczego I
1868
(też: 1765 || 1933)
Julian PAGACZEWSKI
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
1869
(też: 1766 || 1935, 2000, 2061, 2191, 2259, 2313, 2386)
Wiktor REDYK
aptekarz
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1870
(też: 1729, 1806 || 1937, 2002)
Andrzej RYDZOWSKI
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego I,
od 1874 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu,
od 1870 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
1871
(też: 1767 || 1938, 2003, 2063, 2130, 2194)
Walery RZEWUSKI
fotograf, właściciel zakładu
mandat z koła wyborczego II, oddział 1
1872
(też: 1730, 1807 || 1939, 2004)
Szymon SAMELSOHN
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III,
oddział 2,
od 1861 roku poseł do lwowskiego Sejmu Krajowego
1873
(też: 1768 || 1940, 2005)
Józef SATALECKI
zegarmistrz
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1874
(też: 1732, 1808)
Józef SCHÖNBORN
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
1875
(też: 1698, 1810 || 1942, 2009, 2067, 2135, 2198, 2264, 2323)
Stanisław SZARSKI (d. FEINTUCH)
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
1876
(też: 1636, 1738, 1811 || 1944)
Aleksander SZUKIEWICZ
redaktor „Czasu”, literat
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1877
(też: 1652, 1739, 1812 || 1946, 2012, 2071, 2137, 2201)
Jonatan WARSCHAUER
dr medycyny, lekarz
mandat z koła wyborczego I
1878
(też: 1771 || 1947, 2013, 2074, 2203, 2267, 2328)
Konrad WENTZL
kupiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 1
1879
(też: 1772 || 2014, 2075)
Ignacy WÓJCIKIEWICZ
przemysłowiec
mandat z koła wyborczego III, oddział 2
1880
(też: 1641, 1743, 1815)
Szymon WRÓBLEWSKI
dr medycyny, lekarz
mandat z koła wyborczego II, oddział 2
1881
(też: 1773)
Wacław WYROBEK
dr praw, adwokat krajowy
mandat z koła wyborczego I,
od 1867 roku poseł do wiedeńskiego parlamentu
1882
(też: 1643, 1673, 1744, 1816 || 1949, 2016, 2078, 2140)
Ludwik ZIELENIEWSKI
przemysłowiec mandat z koła wyborczego III, oddział I
Uwaga: wśród radców kontynuujących także wykazani na początku tego spisu prezydenci miasta Józef Dietl i Mikołaj Zyblikiewicz oraz wiceprezydenci Feliks Szlachtowski i Ferdynand Weigel.
