A+ A A-
Tom:
strona:

Prawny charakter podziału, ustrój obwodu, zwierzchnik obwodu

Charakter podziału terytorialnego i jednostek tego podziału nie uległ zmianie w stosunku do etapu poprzedzającego, nie zmieniła się także pozycja komisarzy obwodów i komisariatów obwodowych. Struktura ta miała więc charakter administracyjny, pomocniczy.

  Utrzymywała się nazwa „komisarz obwodu”, zmianie uległa natomiast nazwa podległego komisarzowi biura – zespołu pracowników. Otóż w miejsce „komisariatu obwodu” wszedł do użycia termin „miejski komisariat obwodu”. Nie natrafiono na akt, który ustanawiałby to nowe nazewnictwo, najstarsze jego ślady ustalono w pismach urzędowych jeszcze z roku 1911. Na omawianym etapie, od 1915 r., nazwa z dodanym określeniem „miejski”, pisana od wielkich liter (także skrótowo jako MKO), czyli jako nazwa własna, zyskuje w pismach przewagę, pojawiły się także pieczęcie podłużne, na których ona figurowała. Ale do końca omawianego tu etapu dotychczasowa nazwa „komisariat obwodu” jest stosowana przemiennie, nie tylko w urzędowych dokumentach i pismach, lecz również w publikowanych w Dzienniku Rozporządzeń regulacjach wewnętrznych i przepisach normatywnych.

  Na czele filii miejskich komisariatów obwodów (w Obwodzie IV i Obwodzie V) stali zastępcy komisarzy macierzystych obwodów. Od roku 1920 zyskali oni miano „komisarza kierującego filią” albo zamiennie „komisarza obwodowego dla dzielnic …” (wymieniano dzielnice katastralne stanowiące obszar filii), z utrzymaniem dotychczasowej podległości kierownikom właściwych obwodów. Było to wyrazem wzrastającej roli filii, szczególnie w wielkim powierzchniowo Obwodzie IV – i w efekcie doprowadziło do zmiany podziału terytorialnego miasta w 1928 r., o czym będzie jeszcze mowa dalej, przy opisie dwunastego podziału terytorialnego miasta na 9 obwodów.

  Tak jak do tej pory komisarze obwodów podlegali Magistratowi. Jednak dla nowo utworzonego Obwodu V obejmującego teren Ludwinowa, Podgórza i Płaszowa, sytuacja przedstawiała się nieco inaczej. Mocą przywołanego już wyżej rozporządzenia z 30 czerwca 1915 r. w sprawie organizacji Komisaryatu Obwodu V… teren Obwodu V podzielono na trzy okręgi: Okręg A – Podgórze I (cz. wschodnia), Okręg B – Podgórze II (cz. zachodnia) i Ludwinów, Okręg C – Płaszów. Na czele Okręgu A stał bezpośrednio komisarz Obwodu V, w Okręgach B i C ustanowiono filie Miejskiego Komisariatu Obwodu V na czele z zastępcami komisarza Obwodu V, od 1920 r. komisarzami kierujący tymi filiami, podległymi komisarzowi Obwodu V.    

  Jednocześnie w związku z przyłączeniem do Krakowa terenów byłego miasta Podgórza utworzono w dzielnicy katastralnej XXII Podgórze Filię Magistratu Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, z terenem działania obejmującym także dzielnice katastralne IX Ludwinów i XXI Płaszów. Ta filia Magistratu miała działać przez 5 lat, stanowiąc strukturę przejściową, ułatwiającą połączenie organizmów 2 miast: Krakowa i Podgórza. Kwestię relacji pomiędzy tą filią Magistratu a Obwodem V, ściślej komisarzem tego obwodu i jego 2 zastępcami kierującymi filiami Miejskiego Komisariatu Obwodu V, określiła regulacja z końca czerwca 1915 r. Zasady organizacji i zakres działania Filii Magistratu stoł. król. miasta Krakowa w dzielnicy XXII – Podgórze… (DzRMK 1915, nr 6, s. 56–58). Regulacja ta stanowiła w rozdziale I ust. 2: W skład filii powyższej [Magistratu] wchodzą następujące oddziały urzędowe, oraz urzędy fachowe lub pomocnicze: […] h) Komisariat Obwodu V. dla okręgu filii Magistratu w Dz. Podgórze, do którego należeć będą 3 okręgi komisaryackie, których granice wyznaczone zostaną osobnymi przepisami [vide wyżej rozporządzenie z 30 czerwca 1915 w sprawie organizacji Komisariatu Obwodu V…].

  Zatem komisarze Obwodów I–IV wraz ze swoimi miejskimi komisariatami podlegali bezpośrednio Magistratowi, natomiast komisarz Obwodu V wraz z podległą mu strukturą Miejskiego Komisariatu Obwodu V oraz 2 filii tego komisariatu weszli w skład Filii Magistratu Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa dla dzielnicy [katastralnej] XXII – Podgórze. W sprawach objętych właściwością rzeczową filii Magistratu podlegali tej filii, w sprawach pozostałych (w tym swoich sprawach pracowniczych) bezpośrednio Magistratowi miasta Krakowa.

Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności