Przywołany wcześniej dekret Fryderyka Augusta I z 24 lutego 1810 r. postanawiał, że Kraków podzielony będzie na cztery zgromadzenia gminne. Zapis ten przesądzał, że miasto podzielone będzie na dzielnice, a dzielnice te będą miały, oprócz zwykłej funkcji administracyjnej, także charakter polityczny. Zgromadzenia gminne były formą realizacji przez obywateli gminy swoich praw politycznych, a to poprzez bierne i czynne prawo wyborcze. W myśl zatwierdzonej przez Napoleona w Dreźnie 22 lipca 1807 r. Konstytucji Księstwa Warszawskiego prawo do głosowania na zgromadzeniach gminnych mieli:
• obywatele – właściciele, nieszlachcice,
• rękodzielnicy i przełożeni nad czeladzią warsztatową,
• każdy kupiec mający swój zapas w sklepie lub magazynie wartości 10 000 złp,
• plebani i wikariusze,
• artyści i obywatele znakomici z talentów, wiadomości lub przysług uczynionych handlowi bądź kunsztom,
• podoficerowie lub żołnierze, którzy będąc ranni lub odbywszy kilka kampanii, otrzymali uwolnienie od służby,
• każdy podoficer i żołnierz czynnie w służbie będący, który za dobre sprawowanie się otrzymał ozdobę honorową, oficerowie wszelkiego stopnia.
W rozwiązaniach ustrojowych dotyczących cyrkułów i wydziałów w latach 1792–1802 krąg uczestników zgromadzeń lokalnych wyborczych ograniczony był do posesjonatów.
Jedno zgromadzenie gminne liczyć sobie miało przynajmniej 600 obywateli, co rzutowało na wielkość dzielnic–gmin. Odbywały się one pod prezydencją obywatela mianowanego od króla (art. 37 przywołanej wcześniej konstytucji). Zgromadzenia gminne miejskie wybierały deputowanych do Izby Poselskiej oraz podawały podwójną listę kandydatów do Rady Municypalnej. Pierwsze zgromadzenia gminne odbyły się we wszystkich 4 gminach w październiku i listopadzie 1811 r.
Władzę uchwałodawczą stanowiła w mieście Rada Municypalna złożona z 30 radców miejskich wybranych z list kandydatów przedstawionych przez zgromadzenia gminne – w efekcie na poszczególne gminy przypadało mandatów: Gmina I Kraków – 8, Gmina II Kazimierz – 8, Gmina III Kleparz – 7, Gmina IV Podgórze – 7. Rada obradować miała 3 razy w roku, pierwsze jej posiedzenie odbyło się 13 kwietnia 1812 r. w starym ratuszu na krakowskim Rynku (w składzie 29-osobowym, jako że gmina podgórska nie obsadziła 1 mandatu). Do kompetencji Rady Municypalnej należały sprawy dotyczące finansów miejskich: ułożenie budżetu i propozycji „miejscowych składek”, czyli podatków i opłat miejskich.
Władzą wykonawczą był prezydent municypalny i przydani mu do pomocy 3 ławnicy, bez z góry oznaczonych zakresów działania – sprawowali całą władzę administracyjną w mieście. Działali pod zwierzchnością prefekta Departamentu Krakowskiego. Tej miejskiej władzy służył pomocą zespół urzędników, oficjalistów i służby miejskiej zorganizowanych w Urząd Administracji Wewnętrznej Miasta Krakowa, zwany też po prostu Magistratem (w dniu 1 czerwca 1812 r. liczył sobie 134 etaty).
Podział miasta na gminy był jednocześnie podziałem na części administracji policyjnej – tu przejawiał się administracyjny charakter tego uporządkowania terytorialnego miasta. Powołano do życia Wydział Policji z prezydentem municypalności jako prezydentem policji miejskiej na czele, którego zadania realizowane były w poszczególnych gminach przez postawionych na ich czele intendentów policji i przydanych im do pomocy rewidentów policji i straż policyjną, w tym dozorców. (Kolejny raz przypomnieć należy, że ówczesne znaczenie pojęcia „policja” odbiegało od dzisiejszej konotacji, było szersze, obejmowało całość kwestii porządku i bezpieczeństwa oraz osadzone było bliżej pojęć „zarządzanie” i „administrowanie”).
Za Adamem Chmielem: Intendenci policji w każdej gminie wykonywali czynności dawniejszych – za poprzedniej organizacji miasta – burmistrzów wydziałowych, odpadła im, oczywiście władza sądownicza, gdyż – jak wiemy – sądownictwo odłączone teraz zostało od Magistratu (Chmiel rkps, R. 5b).
Gminy miejskie usytuowane były w strukturze zasadniczego podziału terytorialnego całego Księstwa, a w tym zakresie Departamentu Krakowskiego, wraz z gminami wiejskimi na szczeblu podstawowym tego podziału, jednak zasadniczo obiegały swoją pozycją od tych ostatnich (inaczej niż w przypadku cyrkułów z 1792 r. zrównanych z miastami niepodzielonymi na cyrkuły). Usytuowanie zwierzchnictwa nad gminą miejską w strukturze policji miejskiej, a w konsekwencji taki, a nie inny zakres działania, a przede wszystkim brak gminnej administracji o własnych kompetencjach sprawiają, że można zakwalifikować ten podział jako quasi- zasadniczy.
