A+ A A-
Tom:
strona:

Półwsie Zwierzynieckie

 Wieś duchowna-klasztorna, stanowiła własność norbertanek zwierzynieckich. Lokowana w 1327 roku przez przeoryszę norbertanek Stredkę i prepozyta Mikołaja na części gruntów Zwierzyńca (okolice dzisiejszego placu Na Stawach i ulicy Senatorskiej, z zabudową ulicową od murów miejskich wzdłuż dzisiejszej ulicy Tadeusza Kościuszki), wzmiankowana jako zaludniona wieś w 1368 roku. W roku 1509 Zygmunt Stary uzyskał od norbertanek znaczny teren w części południowo- zachodniej Półwsia, gdzie założono ogród królewski zwany Wielkim. W części Półwsia przylegającej do Krakowa z czasem powstały jurydyki: Kolegiackie, należące do Akademii Krakowskiej, Smoleńsk wielkorządowy i prywatna jurydyka Wygoda, natomiast zachodnia część pozostała przy klasztorze Norbertanek. Podobnie jak i w Zwierzyńcu, istniał w Półwsiu samorząd z urzędem wójta, odnotowywany jednak od końca XVIII wieku. Instancją odwoławczą od jego orzeczeń były władze właścicielskie-klasztorne.W latach 1791– –1792, pomiędzy Sejmem Czteroletnim a sejmem grodzieńskim, Półwsie Zwierzynieckie, ściślej: jego znaczny obszar po wschodniej stronie, było włączone do granic Krakowa (w ramach Cyrkułu III). Ponowne przyłączenie do miasta, także w niepełnym obszarze, miało miejsce w latach 1838–1853 (wówczas w Cyrkule IV). Od ustaw z 1867 roku gmina zorganizowana jako autonomiczna z naczelnikiem jako kierującym samorządem, radą gminną i zwierzchnością gminną. W 1902 roku Półwsie Zwierzynieckie zamieszkiwało około dwa tysiące dziewięćset osób, znajdowało się tam osiemdziesiąt osiem domów mieszkalnych, dwie stodoły, fabryka szczotek, młyn wodny, rzeźnia i szkoła. Na trwałe teren gminy ze zlokalizowanym tam obszarem dworskim znalazł się w granicach Krakowa od roku 1910, w administracyjnym obwodzie IV i jako XII dzielnica katastralna.            

Metalowy tłok pieczętny używany przez gminę w okresie autonomicznym – lustrzane odbicie
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T 369)
Metalowy tłok pieczętny używany przez gminę w okresie autonomicznym – lustrzane odbicie (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T 369)
Z księgi protokołów i aktów Półwsia Zwierzynieckiego za lata 1792–1796: początkowy fragment dokonanego w 1795 roku
rutynowego wpisu sprawy rozstrzyganej przez urząd wójtowski Półwsia Zwierzynieckiego
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. GmP I-1, s. 7)
Z księgi protokołów i aktów Półwsia Zwierzynieckiego za lata 1792–1796: początkowy fragment dokonanego w 1795 roku rutynowego wpisu sprawy rozstrzyganej przez urząd wójtowski Półwsia Zwierzynieckiego (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. GmP I-1, s. 7)
Z akt Wolnego Miasta Krakowa: odcisk pieczęci Półwsia Zwierzynieckiego z dokumentu wystawionego
przez sołtysa półwsieckiego w 1833 roku; w otoku napis:
PIECZĘĆ PÓŁWSI ZWIERZYŃCA URZĘDU WÓJTOWSKIEGO
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WMK IX-66, poszyt 4)
Z akt Wolnego Miasta Krakowa: odcisk pieczęci Półwsia Zwierzynieckiego z dokumentu wystawionego przez sołtysa półwsieckiego w 1833 roku; w otoku napis: PIECZĘĆ PÓŁWSI ZWIERZYŃCA URZĘDU WÓJTOWSKIEGO (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WMK IX-66, poszyt 4)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności