PODGÓRZANIE KRAKOWIANAMI

PODGÓRZANIE KRAKOWIANAMI

Z dniem 30 czerwca 1915 r. Królewskie Wolne Miasto Podgórze przestało istnieć. Od dnia 1 lipca tegoż roku stało się częścią miasta Krakowa w jego granicach – dopełniła się idea utworzenia Wielkiego Krakowa (szczegóły procesu likwidacji samodzielności miejskiej Podgórza zob. Poczet 2013, s.622–629; informacje o terenach podgórskich już w granicach Krakowa w kontekście dzielnic katastralnych i dzielnic administracyjnych w pierwszych latach po 1 lipca 1915 r. zob. Poczet 2018, s. 161–166, 493–532).

  Tutaj dla nas ważne jest stwierdzenie, że pomimo szczegółowego uregulowania szeregu spraw wynikających z faktu połączenia organizmów miejskich, nie dotknięto kwestii statusu ani podgórskich obywateli miejskich, ani honorowych obywateli miasta Podgórza. Miejsce ku temu było przede wszystkim w zawartym 7 czerwca 1913 r. Układzie w sprawie połączenia Królewskiego Wolnego Miasta Podgórza ze Stołecznym Królewskim Miastem Krakowem – przemilczenie problemu spowodowało, że o status tych honorowych obywateli przez następne 100 lat nikt się już nie upomniał.

  I oto w 2015 r., niejako w przeddzień obchodów 100-lecia połączenia Krakowa z Podgórzem, z inicjatywą uregulowania kwestii podgórskich honorowych obywateli wystąpili Mateusz Drożdż i dr Kamila Follprecht, zyskując wsparcie m.in. Stowarzyszenia PODGORZE.PL oraz pomoc ze strony przewodniczącego Rady Miasta Krakowa Bogusława Kośmidera.

  W efekcie Rada Miasta Krakowa podjęła 24 czerwca 2015 r. uchwałę nr XVIIIK/319/15 w sprawie przywrócenia pamięci Honorowych Obywateli Królewskiego Wolnego Miasta Podgórza z lat 1867–1914. Przytoczmy pełne brzmienie jej istotnych dla sprawy zapisów:

§ 1. Rada Miasta Krakowa w uznaniu zasług położonych dla Królewskiego Wolnego Miasta Podgórza, będącego od 1915 r. integralną częścią Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, zrównuje w prawach, honorach i wdzięcznej pamięci 31 Honorowych Obywateli Miasta Podgórza z lat 1867–1914 z Honorowymi Obywatelami Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, zgodnie z załącznikiem do niniejszej uchwały.

§  2. Zaleca się, aby instytucje miejskie, zwłaszcza z terenu obecnych dzielnic podgórskich działały lub współdziałały z innymi podmiotami dla upamiętniania osób zasłużonych dla rozwoju Podgórza, jako samodzielnego miasta.

§  3. 1. Uchwałę podejmuje się w setną rocznicę połączenia Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa i Królewskiego Wolnego Miasta Podgórza jako wkład w upamiętnienie osiągnięć i działalności Honorowych Obywateli Miasta Podgórza dla mieszkańców południowej części Krakowa.

  2. Uchwała jest symbolicznym zamknięciem procesu zjednoczenia obu miast w jeden organizm miejski, co zakończyło proces budowania Wielkiego Krakowa i stało u podstaw przekształcenia Krakowa w nowoczesną europejską metropolię.

Zatem zrównano w prawach, honorach i wdzięcznej pamięci wszystkich 31 honorowych obywateli miasta Podgórza z honorowymi obywatelami miasta Krakowa.

  W niniejszym tomie realizujemy tę słuszną ideę i trafną uchwałę, włączając honorowych obywateli Podgórza do pocztu honorowych obywateli Krakowa, tworząc dla okresu autonomicznego 1866–1918 dwa odrębne wykazy, co zapewnia z jednej strony jednolitość i ciągłość całej listy uhonorowanych, z drugiej natomiast zachowanie tożsamości rodowodowej podgórzan. Wprost oddaje to układ całego tomu, uwidoczniony już w jego spisie treści.

U góry informacja z „Gazety Lwowskiej” z 1884 r., nr 17, o wręczeniu dyplomu Feliksowi Pinowi von Friedenthal oraz z dziennika „Kurier Krakowski” z 1887 r., nr 37, o przekazaniu dyplomu Henrykowi Kronhelmowi von Nordheim. Niżej relacja dziennika „Słowo Polskie” z 1899 r., nr 69, z „uczty” w podgórskim „Sokole”, podczas której wręczono dyplom staroście Edwardowi Starzeńskiemu.

U góry relacja dziennika „Głos Narodu” z 1897 r., nr 4, z przebiegu wręczenia dyplomu honorowego obywatelstwa Podgórza Wacławowi Bednarskiemu – tytuł Rada Miejska nadała uchwałą 8 listopada 1896 r., dyplom wręczono 3 stycznia 1897 r.   Niżej z dziennika „Nowiny dla Wszystkich” z 1903 r., nr 5, informacja o wręczeniu dyplomu honorowego obywatelstwa ustępującemu namiestnikowi Galicji Leonowi Janowi Pinińskiemu, uhonorowanemu 26 lutego 1903 r. – dyplom delegacja miasta miała wręczyć w tygodniu od 25 maja 1903 r. we Lwowie, w gmachu Namiestnictwa, zwanym pałacem Pod Kawkami.

Z dziennika „Głos Narodu” z 1915 r., nr 272, informacja o wręczeniu dyplomu namiestnikowi Galicji Witoldowi Morze-Korytowskiemu, uhonorowanemu 17 marca 1914 r. – dyplom delegacja miasta wręczyła 30 maja 1915 r. w Białej, dokąd ewakuowano Namiestnictwo w obliczu rosyjskiej ofensywy wojennej (od 1926 r. Biała Krakowska, od 1951 r. Bielsko-Biała).   Z dziennika „Ilustrowany Kurier Codzienny” z 1915 r., nr 149, informacja o przybyciu do Wiednia delegacji miasta Podgórza w celu wręczenia Kazimierzowi Junoszy-Gałeckiemu dyplomu honorowego obywatelstwa, przyznanego 17 marca 1914 r.   Z dziennika „Nowa Reforma” z 1915 r., nr 284, relacja o wręczeniu 7 czerwca 1915 r. dyplomu Juliuszowi Franciszkowi Leo, uhonorowanemu uchwałą podgórskiej Rady 17 marca 1914 r. – wręczenie to odbyło się w Pałacu Larischa, który pełnił wówczas funkcję magistratu, ale jednocześnie znajdował się tam prezydencki apartament mieszkalny.

TRZEJ HONOROWI OBYWATELE KRAKOWA I PODGÓRZA „POD GRUNWALDEM”…     Dwa studia – szkice Jana Matejki do ukończonego w roku 1878 monumentalnego dzieła Bitwa pod Grunwaldem: sporządzony w 1876 r. portret księcia Adama Stanisława Sapiehy, stanowiący studium do postaci księcia Witolda, oraz namalowane w tym samym roku studium konia w galopie, będące szkicem Witoldowego wierzchowca, podarowane wraz z odręczną dedykacją autora w 1885 r. księciu Władysławowi Czartoryskiemu. Tak oto Bitwa pod Grunwaldem połączyła trzy postaci, które dostąpiły najwyższej godności miejskiej: Jana Matejkę, honorowego obywatela Krakowa z 1882 r., księcia Adama Stanisława Sapiehę, honorowego obywatela Podgórza z 1894 r., oraz księcia Władysława Czartoryskiego, honorowego obywatela Krakowa z 1880 r.