Insygnium wójta krakowskiego w postaci pieczęci funkcjonowało wyłącznie od czasu lokacji Krakowa do 1312 r., gdyż wtedy to wójt był głową miasta i miał pozycję wyższą od ówczesnej rady miejskiej – a interesują nas wyłącznie insygnia najwyższych władz miejskich. (Stąd też w naszych prezentacjach nie ma pieczęci wójtowskich i ławniczych po roku 1312, kiedy to w wyniku buntu wójta Alberta obniżono rangę tego urzędu miejskiego).
Od lokacji Krakowa w 1257 r. do granicznego roku 1312 zidentyfikowano rządy ośmiu znanych z imienia wójtów krakowskich (por. Poczet 2010, s. 107–114). Z tych czasów znana jest tylko jedna pieczęć – to jednocześnie pieczęć i wójta, i miasta (w otoku łaciński napis, w tłumaczeniu: „pieczęć wójta miejskiego i mieszczan krakowskich”), powstała ok. 1281/1283 roku, znana obecnie tylko w przerysie z dokumentu wystawionego w 1303 r. Pieczęć ta reprezentuje równocześnie dwa podmioty i dlatego była ona symbolem miasta, a zarazem insygnium jego wójta. Przedstawiono ją już wcześniej w szczegółach (zob. il. 001 oraz il. 046–051), tutaj prezentujemy pełny obraz karty z jej przerysem dokonanym w latach 30. XX w. przez Kajetana Kielisińskiego (oraz z tekstem odautorskim); obiekt obecnie znajduje się w Bibliotece Kórnickiej PAN (zob. il. 404).
Z kolei zapiski w krakowskich księgach miejskich dotyczące burmistrza pojawiają się dopiero od drugiej połowy XIV w., ale bez wątpienia funkcja ta istniała już wcześniej (por. Poczet 2010, s. 27–28). Burmistrzostwo krakowskie trwało nieprzerwanie przez cały okres staropolski, aż do regulacji Sejmu Czteroletniego wprowadzonych w życie w 1792 r. Burmistrzem był każdy z rajców, członków rady miejskiej, na zmianę, rotacyjnie w cyklach liczonych w tygodniach, później w miesiącach, i miał pozycję „pierwszego wśród równych” (ówcześnie nie było podziału na władzę uchwałodawczą i wykonawczą, obie te role skupione były w radzie).
Jak już wcześniej wspomniano, rada miejska posiadała swoją pieczęć radziecką (zob. il. 002, il. 052–057 oraz il. 347), była również
dysponentem pieczęci miasta (zob. il. 058–071). Burmistrz tych pieczęci używał. Ale miał też pieczęć specjalną, sygnetową, która była szafirowym „oczkiem” pierścienia burmistrzowskiego, o którym jest mowa szerzej w następnym rozdziale (zob. il. 434–435). Ta pieczęć to bezsprzeczne insygnium burmistrza, związane z jego funkcją. W archiwaliach pojawiają się także pieczęcie kwalifikowane jako sygnetowe ze względu na kształt, choć niekoniecznie pochodzące dosłownie z sygnetu – one również pozostawały w gestii burmistrza.
W tym rozdziale prezentujemy zatem pieczęć z grupy sygnetowych (zob. il 405–406), ale przede wszystkim pieczęć sygnetową ze znanego i zachowanego do naszych czasów pierścienia burmistrzowskiego: to odcisk „opłatkowy”, wcześniej już przywołany przy przedstawieniach herbu miasta (zob. il. 011), a także odcisk w laku (zob. il. 407–408). Sam pierścień pochodzi z 1532 r., ale przywołane odciski to rysunek „oczka” tego pierścienia po jego wymianie w roku 1590. W księgach miejskich znajdujemy zapis o zakupieniu przez Radę Miejską pierścienia sygnetowego w 1398 r., zatem już wówczas pieczęć jako insygnium burmistrzowskie istniała, chociaż inne ślady z tamtych czasów, oprócz tej jednej zapiski, nie zachowały się.
