Opatkowice

Dawna wieś po prawej stronie Wisły, obecnie w zachodniej części miasta Krakowa, około 13 km od jego centrum, nad rzeką Wilgą, przy starym trakcie solnym z Wieliczki na Śląsk, sąsiadująca z Kobierzynem, Borkiem Fałęckim i Jugowicami II (w tych trzech przypadkach od 1941 roku z Krakowem), ze Swoszowicami, dalej z leżącymi do dziś  w swoich zasadniczych częściach poza granicą Krakowa Lusiną i Libertowem, jak też z Sidziną. 

  W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1229 roku, nazwa wsi odnotowana w brzmieniu de Opatkowic. W innych dawnych zapiskach: Opatkouicze (1373), Oppathkowicze  (1470), Opatkowice (1582). Nazwa wsi pochodząca od opactwa tynieckiego.

  Wieś należała do parafii pw. św. Jakuba Apostoła w Kazimierzu przy Krakowie, od 1772 roku do parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gaju, od 1925 roku do parafii  pw. Matki Boskiej Zwycięskiej w Borku Fałęckim. W godle z pierwszej połowy XIX wieku  insygnia opackie.

  Kościelna część Opatkowic została lokowana na prawie niemieckim w 1367 roku, za panowania  Kazimierza Wielkiego, szlachecka część uzyskała taką lokację w 1407 roku, za panowania  Władysława Jagiełły. Pierwotne centrum umiejscowione zostało w rejonie dzisiejszej ulicy Smoleńskiego. W XIX wieku odnotowywano nazwy pól i rejonów wsi: Zalaszcze, Zarowice,  Dąbrówka, Na Gajkach, Zamoszcze.

  Historycznie wieś była własnością duchowną, należała przez wieki w swojej zasadniczej  części do opactwa Benedyktynów w Tyńcu, jednakże odnotowano również zmieniających się  cząstkowych właścicieli dóbr. W 1374 roku dziedzicem części Opatkowic był Piotr, który dziedzictwo  to odstąpił Mikołajowi, synowi Ratołda, z 1407 roku znany jest Przecław, dziedzic z Opatkowic, w drugiej połowie XV wieku mieli tam swoją własność cystersi z Mogiły. Częścią  Opatkowic władali też kustosze krakowscy mający tam swoje uposażenie, z czego zrezygnowali  za zgodą kapituły katedralnej w 1597 roku, odstępując swoje dobra opactwu tynieckiemu.

  Przed rozbiorami gromada Opatkowice należała do powiatu szczyrzyckiego, po roku 1772  znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule wielickim, od 1782 roku w cyrkule myślenickim.  Od 1815 roku jako gromada (od 1856 roku gmina) nadal w cyrkule myślenickim, w 1819 roku  przemianowanym na wadowicki. W czasach autonomii galicyjskiej, od 1866 roku, wieś miała  status gminy jednostkowej, należała do powiatu wielickiego, od 1896 roku do powiatu  podgórskiego – stan ten przetrwał do czasów II Rzeczypospolitej, do roku 1923, kiedy to  Opatkowice objęto powiatem krakowskim. W 1934 roku wieś przemianowana została na gromadę  i włączona w skład wielowioskowej gminy zbiorczej Borek Fałęcki. Uległo to zmianie w 1941 roku – gromada Opatkowice weszła w skład gminy zbiorczej Swoszowice. W wyniku  reformy likwidującej dotychczasowe gminy i gromady od roku 1954 Opatkowice objęto wielowioskową  gromadą Swoszowice ze statusem wsi (od 1958 roku stanowiącej sołectwo) – co obowiązywało do 1972 roku.

  W roku 1973 wieś Opatkowice wyłączona została ze struktury ustrojowej powiatu krakowskiego  i włączona do granic miasta Krakowa, do dzielnicy administracyjnej Podgórze.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej X Swoszowice.

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902: Opatkowice wieś, na lewym brzegu Wilgi, przy gościńcu u Podgórza do Mogilan. Mają 429 mieszkańców, 371 rzymskich katolików, a 58 izraelitów. Gleba jest glinka urodzajna  a lasy liściowe. Dawniej była w większej części własnością opactwa tynieckiego Długosz  kupił tutaj 1471 roku dwa łany kościelne za 100 grzywien dla księży paulinów na Skałce.