Wieś królewska, lokowana na prawie magdeburskim w 1367 roku przez Kazimierza Wielkiego po wydzieleniu z Łobzowa, położona orientacyjnie między dzisiejszymi ulicami Grottgera, Józefińską, Czarnowiejską oraz Kronikarza Galla i Siemieńskiego, z osią biegnąca wzdłuż dzisiejszej ulicy Kazimierza Wielkiego. Pierwotnie była uposażeniem wójtów krakowskich, skonfiskowana przez Władysława Łokietka po buncie wójta Alberta. Jako dobro królewskie pozostawała pod zarządem wielkorządowym do końca XVIII wieku; status wsi królewskiej podkreślano, stosując nazwę Nova Villa Regalis; późniejsze dookreślenie „Narodowa” podkreślało własność publiczną, państwową. W roku 1789 wieś liczyła siedemdziesiąt jeden domów i ponad trzystu mieszkańców, trudniących się głównie rolnictwem i ogrodnictwem. Zachowały się ślady samorządu z dawną tradycją, sięgającą pierwszej połowy XV wieku. Działały urzędy wójtowski i ławniczy, instancją odwoławczą był sąd wielkorządcy krakowskiego. Na mocy ustawy o miastach Sejmu Czteroletniego z 1791 roku Nowa Wieś znalazła się w granicach Krakowa, w jego Cyrkule III Garbarskim. Już jednak rok później potargowickie ustawy sejmu grodzieńskiego przywróciły jej odrębność. W czasach Rzeczypospolitej Krakowskiej od roku 1838 Nowa Wieś ponownie weszła w granice miasta, do jego Cyrkułu II, jednak w roku 1853 została z Krakowa powtórnie wyłączona. Od roku 1867 w ramach autonomii galicyjskiej w Nowej Wsi Narodowej działał samorząd gminny z jego organami pod przewodnictwem naczelnika gminy. W roku 1902 były tam zlokalizowane sto pięćdziesiąt cztery domy mieszkalne i dwadzieścia trzy zabudowania gospodarcze, w gminie mieszkało około tysiąca czterystu osób. Dopiero rozstrzygnięcia w roku 1910 przyniosły trwałe włączenie tej wsi-gminy do Krakowa, gdzie znalazła się w IV obwodzie administracyjnym, stając się XV dzielnicą katastralną.
