A+ A A-

Poczet burmistrzów miasta Podgórza (1784-1915)

Tom:
strona:

Ludność

Przy utrzymywaniu stałej powierzchni miasta (od momentu, w którym Zabłocie zostało wykupione i włączone do Podgórza), wykazywanej w urzędowych spisach zarówno w roku 1847, jak i 1913, w wielkości 548,37 ha, graniczącej z Kapelanką, Ludwinowem, przez Wisłę z Krakowem, dalej z Płaszowem, Wolą Duchacką i Łagiewnikami, liczba ludności systematycznie wzrastała.

  O ile w roku 1887 liczbę mieszkańców Podgórza można szacować na 1000 osób, to późniejsze dane oparte są już na urzędowych spisach, prowadzonych systematycznie i coraz bardziej skrupulatnie od roku 1857. I tak w roku 1825 odnotowano 2038 mieszkańców (w tym 40 akatolików i 150 izraelitów), w 1857 roku – 2739 mieszkańców (w tym 119 izraelitów), w 1870 roku – 4254 mieszkańców (w tym 2 grekokatolików, 22 akatolików i 1305 izraelitów), w 1880 roku – 13 144 mieszkańców, w 1890 roku – 12 530 mieszkańców (w tym 26 akatolików i 4291 izraelitów), w 1900 roku – 17 673 mieszkańców (por. tabelę na następnej stronie), a w 1910 roku – 22 322 mieszkańców (w tym 6230 izraelitów). Kolejny spis przypadał na rok 1920, więc przyjmuje się w oparciu o szacunki, że w chwili połączenia Podgórza z Krakowem liczba podgórzan wynosiła około 24 000 osób.

  Nie jest celem dokonywanie w tym miejscu analiz socjologicznych ludności podgórskiej, w tym składu społecznego i narodowościowego wraz z jego przekształceniami w czasie (wskazywano już, że od początku istnienia miasta było ono oparte w zdecydowany sposób na żywiole polskim, z rozwijającą się ilościowo w miarę upływu czasu mniejszością żydowską). Niech pewien orientacyjny obraz uwidocznią dane uchwycone spisem przeprowadzonym na przełomie wieków, w roku 1900.

 

Ze spisu mieszkańców miasta Podgórza za 1900 rok

 

Domy, rodziny Ogółem
Konskrybowanych domów zamieszkałych 498
Konskrybowanych domów niezamieszkałych 15
Konskrybowanych rodzin 4.515
Ludność ogółem męska żeńska
Ludność obecna 17 673 8542 9131
– stale 17 551 8478 9073
– czasowo 122 64 58
Ludność nieobecna 300 206 94
Wojsko 482
Przynależność ludności obecnej męska żeńska
W gminie spisu (obywatelstwo Podgórza) 908 945
W innej gminie tego samego powiatu 493 543
W innym powiecie tego samego kraju 6686 7142
W innych krajach (cesarstwa austriackiego) 193 219
W krajach korony węgierskiej 65 42
W Bośni i Hercegowinie 1 1
Za granicą 243 239
Religia ogółem
Rzymskokatolicka 12 133
Greckokatolicka 91
Ewangelicko-augsburska 27
Ewangelicka inna 7
Izraelicka 5414
Innowyznaniowa 1
Język towarzyski ogółem
Niemiecki 117
Czeski 12
Polski 16 926
Ruski 10
Słoweński 17
Wykształcenie ogółem męska żeńska
Umie czytać i pisać 9823 5263 4560
Czytać tylko 606 192 414
Analfabeci 7244 3087 4157
Zwierzęta w tym:
koni 175 niżej 1 roku 4
wyżej 1 roku 70
źrebnych klaczy 48
ogierów 12
wałachów 41
kóz 10
świń 39 prosiąt do 3 mies. 22
warchlaków 10
innych 7
baranów 1
krów 107 jałówek 19
cielic 1
krów 82
wołów pociąg. 5
kur 283
gęsi 12
kaczek 8
inne (ptactwo dom.) 1
uli 8

(Źródło: Spis mieszkańców miasta Podgórza za 1900 rok, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/93/14)

Fragment planu – szkicu indykacyjnego Podgórza, sporządzonego w ramach katastru galicyjskiego w 1904 roku; widoczny most Franciszka
Józefa
I, zwany też I Mostem lub Podgórskim. Mały Rynek to obecnie pl. Bohaterów Getta – w jego rejonie w 1913 roku powstanie III Most, później
nazwany mostem Krakusa (na jego miejscu dziś znajduje się most Powstańców Śląskich). W 1915 roku na tym moście symbolicznie spotkały się
władze połączonych właśnie miast Krakowa i Podgórza (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. KPK 95)
Fragment planu – szkicu indykacyjnego Podgórza, sporządzonego w ramach katastru galicyjskiego w 1904 roku; widoczny most Franciszka Józefa I, zwany też I Mostem lub Podgórskim. Mały Rynek to obecnie pl. Bohaterów Getta – w jego rejonie w 1913 roku powstanie III Most, później nazwany mostem Krakusa (na jego miejscu dziś znajduje się most Powstańców Śląskich). W 1915 roku na tym moście symbolicznie spotkały się władze połączonych właśnie miast Krakowa i Podgórza (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. KPK 95)

 

 

  W trakcie stutrzydziestojednoletniej historii samodzielności miejskiej Podgórza na niezmienionej powierzchni miasta sześciokrotnie wzrosła liczba domów mieszkalnych. W roku 1787 spisano 108 domów mieszkalnych, i dalej odpowiednio: 1825 – 178, 1847 – 190, 1870 – 216, 1890 – 423, 1900 – 498, 1910 – 612. W roku 1914, tuż przed wejściem w życie regulacji przyłączeniowych, wykazano 650 domów zamieszkiwanych przez podgórzan.

  Dynamika rozwoju ludnościowego i urbanistycznego Podgórza była więc imponująca, szczególnie iż w parze z tym rozwojem szła ciągła rozbudowa i unowocześnianie infrastruktury komunalnej.

Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności