W wyniku dziejowych wydarzeń, które przywoływano przy omawianiu poprzedniego etapu, polityczna mapa centralnej Europy czy wręcz części kontynentu euroazjatyckiego uległa zasadniczej zmianie. Z bliskiej perspektywy dość wskazać, że z początkiem roku 1993 Polska nie sąsiadowała już z żadnym państwem, z którym dzieliła granicę jeszcze z początkiem 1990 r. Z rozpadu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich powstała Federacja Rosyjska oraz suwerenne republiki Litwy, Białorusi i Ukrainy, była republika czechosłowacka rozpadła się na dwa odrębne państwa Czech i Słowacji, a była Niemiecka Republika Demokratyczna zjednoczyła się z Republiką Federalną Niemiec. Do historii przeszły dawne filary „obozu demokracji ludowej”: 28 czerwca 1991 r. rozwiązaniu uległa Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), założona w 1949 r. organizacja państw bloku wschodniego dla integracji gospodarczej, z kolei 1 lipca 1991 r. rozwiązano Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej (Układ Warszawski), powstały w 1955 r. sojusz polityczno-wojskowy państw bloku wschodniego. Rzeczpospolita Polska (III Rzeczpospolita) ustrojowo budowała państwo demokratycznej republiki parlamentarnej (Mała Konstytucja z 1 sierpnia 1992 r., Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r.), ekonomicznie przechodziła bolesną dla ogółu społeczeństwa transformację z gospodarki scentralizowanej, państwowej, w gospodarkę wolnorynkową. Pierwszoplanową kwestią była reorientacja w kierunku Europy Zachodniej („powrót do Europy”) na płaszczyznach politycznej, obronnej, ekonomicznej i społecznej. 12 marca 1999 r. Polska po długotrwałym procesie akcesyjnym obejmującym m.in. adaptację armii do nowych wymogów, stała się członkiem Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO), przymierza polityczno-wojskowego istniejącego od 1947 r., dawnego przeciwnika w zimnej wojnie Układu Warszawskiego. Z kolei 1 maja 2004 r. Polska została członkiem Unii Europejskiej (UE), gospodarczo-politycznego związku demokratycznych państw europejskich, założonego w 1992 r. – także po długotrwałym procesie adaptacyjnym, który rozpoczął się wraz ze złożeniem w 1994 r. wniosku o członkostwo. To były fundamenty dla budowy przyszłości.
