W latach 1954–1972 Polska, jako Polska Rzeczpospolita Ludowa pod rządami konstytucji lipcowej z 1952 r., a w rzeczywistości rządów uzależnionej od ZSRR Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1948–1990), przeszła od ponurego okresu stalinizmu, przez wywołaną buntem społecznym w październiku 1956 r. polityczną „odwilż”, przekształconą w opresyjny okres „gomułkowszczyzny”, aż po zainicjowane krwawymi wydarzeniami na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. otwarcie nowocześniejszego, ale niezmieniającego istoty narodowej i państwowej sprawy zależności od ZSRR okresu „gierkowskiego” (określenia od nazwisk I sekretarzy Komitetu Centralnego PZPR, Władysława Gomułki i Edwarda Gierka). Na arenie międzynarodowej Polska wraz z szeregiem państw Europy Środkowo-Wschodniej tworzyła tzw. blok wschodni – grupę państw demokracji ludowej (socjalistycznej) pod politycznym, ekonomicznym i wojskowym przywództwem ZSRR, mającym korzenie w sytuacji po drugiej wojnie światowej. Wraz z tymi państwami wchodziła w skład sojuszu polityczno- wojskowego zwanego Układem Warszawskim (Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, 1955–1991) oraz w skład Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG, 1949– –1991). W najszerszej skali, obejmującej Europę, Amerykę Północną i część Azji trwała tzw. zimna wojna – rywalizacja bloków wschodniego i zachod-niego na płaszczyznach ideologicznej, politycznej, wojskowej i gospodarczej.
