Lata 1855–1910 to okres pozostawania Krakowa pod zaborem, w ramach cesarstwa austriackiego, od roku 1867 monarchii austro-węgierskiej. W cesarstwie z rokiem 1859, po klęsce Austrii w wojnie z Francją i bankructwie finansowym, upadły rządy absolutystyczne. Wydany w 1860 r. cesarki Dyplom październikowy oraz cesarski Patent lutowy z 1861 r. wprowadzały rządy konstytucyjne, stwarzały podstawy do budowy lokalnej autonomii i samorządności. W sprzyjających warunkach słabnącego cesarstwa Kraków wykorzystał tę szansę – 20 lutego 1866 r. Sejm Krajowy z siedzibą we Lwowie, stolicy Galicji, uchwalił Tymczasowy statut gminy dla miasta Krakowa, wprowadzony w życie ustawą cesarską z 1 kwietnia tegoż roku (jego „tymczasowość” trwała do roku 1901). Kraków stał się miastem samorządnym, działającym w systemie ustrojowym, dla którego utrwaliło się określenie „autonomia galicyjska”. Po latach zastoju i upadku rozpoczęła się doba rozwoju miasta. Sprzyjające warunki i zewnętrzne, i wewnętrzne tamtego okresu ukoronowane zostały podjęciem w 1902 r. projektu utworzenia Wielkiego Krakowa, przestrzennie opartego na scaleniu miasta w jego dotychczasowych granicach z gminami sąsiadującymi.
