Insygnia rady miejskiej
Zperspektywy reprezentacji miejskiej insygnia to atrybuty organu przedstawicielskiego i jego członków, które utożsamiają i reprezentują to gremium, stanowiąc znak piastowanej godności i sprawowanej władzy. Takie insygnia posiadała staropolska rada miejska (pieczęcie, lada i krucyfiks); także i w czasach późniejszych, aż po dzień dzisiejszy, są one identyfikowane z tym organem i radcami lub radnymi miasta. Poniżej przegląd owych „znaków przedstawicielskiej tożsamości”. (Więcej w tomie Symbole i insygnia Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa od średniowiecza po współczesność, wydanym w Krakowie w 2020 roku w ramach serii Poczet Krakowski).
Wyżej najstarsza pieczęć miejska, a jednocześnie rady miejskiej powstała po 1312 roku z przerobienia pieczęci wójtowskiej, tu odcisk w wosku z 1425 roku. Wyobraża ona mur z trzema wieżami, nad środkową w tarczy orzeł piastowski, nad bocznymi postacie patronów miasta św. Wacława i św. Stanisława, w bramie muru modląca się postać, prawdopodobnie wójt krakowski. W otoku napis: S[IGILLVM] CONSVLVM ET COMVNITATIS CIVITATIS CRACOVIE (Pieczęć rajców i mieszczaństwa [„pospólstwa”] miasta Krakowa). Urzędowo używana jeszcze w XV wieku, później już jako historyczny symbol.
Niżej po lewej stronie pieczęć mniejsza miasta pozostająca w gestii rady miejskiej, powstała ok. roku 1329, przedstawiająca postać św. Wacława w zbroi rycerskiej. W polu napis: S[ANCTUS] WENCESLAVS (Święty Wacław),
w otoku napis: S[IGILLVM] MINUS CIVITATIS CRACOVIE (Pieczęć mniejsza miasta Krakowa).
Po prawej stronie pieczęć miasta pozostająca w użyciu rady miejskiej, sporządzona z końcem XVI wieku, tu prezentowany jest pierwszy zachowany ślad użycia z 1606 roku. Jest to pieczęć herbowa, w jej polu herb Krakowa, w bramie muru brak jeszcze orła. Dla podniesienia jej godności dodano pionowo ustawione symbole: berło i miecz. W otoku napis: SIGILVM CRACOVIAE METROPOLIS REGNI POLONIAE (Pieczęć Krakowa stolicy Królestwa Polskiego).
PIECZĘCIE REPREZENTACJI MIEJSKIEJ
Z KOLEJNYCH EPOK
U góry odcisk w laku pieczęci Zgromadzenia Reprezentantów Wolnego Miasta Krakowa z lat 1816–1844. Średnica pieczęci 45 mm, w otoku napis: ZGROMADZENIE REPREZENTANTOW WOLNEGO MIASTA KRAKOWA I IEGO OKRĘGU. Tu odcisk tej pieczęci z dokumentu wydanego w 1817 roku.
Niżej od lewej strony zwierciadlane odbicia stempli: pierwszej pieczęci rady reaktywowanej w roku 1848 pod nazwą „Tymczasowa Rada Miejska m. Krakowa”, pieczęć używana najdalej do 1853 roku, średnica stempla 40 mm; dalej pieczęci Rady Miejskiej m. Krakowa z początków okresu autonomicznego, tj. od roku 1866, kształt owalny, wymiary 34 x 31 mm; na koniec pieczęci Rady Miejskiej m. Krakowa z okresu autonomii galicyjskiej i II Rzeczypospolitej, także po roku 1933, tj. pod rządami ustawy scaleniowej, średnica stempla 28 mm.
PIECZĘCIE WSPÓŁCZESNE
Z lewej strony zwierciadlane odbicie stempla pieczęci herbowej do tuszu Rady Miasta Krakowa wykonanej w roku 1990 i nadal posiadającej moc obowiązującą, średnica stempla 36 mm. Z prawej strony zwierciadlane odbicie stempla aktualnie obowiązującej pieczęci herbowej do laku
Rady Miasta Krakowa, średnica stempla 40 mm.
STAROPOLSKIE LADA I KRUCYFIKS
Lada krakowskiej rady miejskiej w postaci drewnianej skrzynki obitej
srebrną blachą, na czterech srebrnych nóżkach. Wieko wypukłe, u szczytu
alegoryczna postać kobieca obejmująca tarczę z herbem Krakowa.
Wymiary: wysokość 34 cm, szerokość 40,5 cm, głębokość 32,5 cm.
Ufundowana przez magistrat krakowski w roku 1751.
Służyła do przechowywania cennych przedmiotów należących
do rady, takich jak insygnia burmistrzowskie, pieczęcie miasta, zapewne
też ważne w danym czasie dokumenty, a także materiałów pisarskich
niezbędnych pisarzowi miejskiemu. Upływ lat spowodował, że nad
funkcją użytkową dominować zaczęło znaczenie ideowe, symbolicznie
identyfikujące ten obiekt z radą miejską.
LASKA PRZEWODNICZĄCEGO
OBRAD RADY MIEJSKIEJ
Laska prezydialna przewodniczącego Rady Miejskiej wykonana w 1928 roku wraz z nowym wyposażeniem sali obrad Rady w Pałacu Wielopolskich. Dzieło z pracowni Stefana IGLICKIEGO (nr 2575), mistrza tapicerskiego, radnego w latach 1908–1914, twórcy podium prezydialnego w sali obrad. Laska drewniana, z mosiężną głowicą, o całkowitej długości 180 cm. Głowica w kształcie herbu Krakowa, poniżej gotycka korona z liliami. Służy do ceremonialnego otwierania i zamykania uroczystych sesji krakowskiej Rady.
ODZNAKA PRZEWODNICZĄCEGO
RADY NARODOWEJ
Wprowadzona w całym kraju w 1980 roku i skorygowana w roku 1988 odznaka przewodniczącego wojewódzkiej rady narodowej
właściwa także dla Rady Narodowej Miasta Krakowa mającej uprawnienia rady wojewódzkiej. Od 1975 roku Kraków stanowił
województwo miejskie (miasto wraz z niewielkim terytorium było jednocześnie województwem), Rada Narodowa Miasta Krakowa
pełniła funkcję rady szczebla wojewódzkiego, natomiast prezydent miasta pełnił rolę wojewody. Taki szczególny status
miały trzy miasta: Warszawa, Kraków i Łódź. Odznaki tej, przywieszanej na ramionach na wstędze,
używali przewodniczący Rady, począwszy od Andrzeja KURZA (nr 4618).
ŁAŃCUCH PRZEWODNICZĄCEGO
RADY MIASTA KRAKOWA
Łańcuch przewodniczącego Rady Miasta Krakowa
pochodzący z roku 2010, posrebrzany, z herbem
Krakowa według wzoru z roku 2002, z czterema
ogniwami z wyobrażeniem orła stylizowanego
na jagiellońskiego oraz ogniwami przedstawiającymi
skrzyżowane symboliczne klucze do bram miasta.
Na odwrocie herbu wygrawerowany napis: Dar od
świętującej 600 lecie działalności Krakowskiej
Kongregacji Kupieckiej dla Rady Miasta Krakowa
Kraków 2 VI 2010, na odwrocie jednego z ogniw
napis: Wykonała Art. Pracownia Złotnicza „Elja”
Janusza Kowalskiego – Kraków Sienna 12.
ODZNAKI RADNYCH
Odznaka radcy miejskiego (radnego) Tymczasowej Rady Miejskiej
m. Krakowa wybranej w roku 1848, działającej do roku 1953. Między
herbem miasta a laurowymi gałązkami roczna data 1848. Odznaka bita
w srebrnej blasze, średnica 53 mm, noszona na biało-niebieskiej wstążce.
Obowiązująca w latach 1980–1988 ogólnopolska odznaka radnego wojewódzkiej rady narodowej,
właściwa także dla radnych Rady Narodowej Miasta Krakowa pełniącej rolę rady szczebla
wojewódzkiego, o czym była już mowa wcześniej, w kontekście odznaki przewodniczącego rady z tego
okresu. Odznaki tej używali również krakowscy radni.
Odznaka radnego miasta Krakowa w dwóch odmianach: dla II kadencji Rady w latach 1994–1998 oraz III kadencji w latach 1998–2002. Zaprojektowana w kształcie owalu o wymiarach 24 x 20 mm, w centrum herb Krakowa, w otoku napis: RADNY STOŁECZNEGO KRÓLEWSKIEGO MIASTA KRAKOWA.
Na odwrocie numer kadencji oraz kolejny numer odznaczenia.
Odznaka radnego miasta Krakowa według nowego wzoru, wprowadzonego od IV kadencji Rady,
inaugurowanej w roku 2002. Owal o wymiarach 25 x 18 mm, w centrum herb Krakowa
według kształtu przyjętego w roku 2002, w otoku napis:
RADNY/RADNA STOŁECZNEGO KRÓLEWSKIEGO MIASTA KRAKOWA.
Na reprodukcji odznaka z okresu VIII kadencji, zainaugurowanej w roku 2018.
SYMBOLE MIASTA KRAKOWA
W GESTII RADY MIASTA
Przedstawione poniżej znaki władzy to nie insygnia organu samorządowego, jakim jest rada miejska, lecz symbole Krakowa jako miasta. Zostały one oficjalnie określone w porządkującej całość zagadnienia symboliki miejskiej specjalnej uchwale podjętej przez RMK 9 października 2002 roku. Poniższe symbole miasta pozostają w gestii tego organu, stąd przywołanie w tym miejscu.
|
PIECZĘĆ MIASTA KRAKOWA
Zwierciadlane odbicie stempla pieczęci miasta Krakowa według wzoru
wprowadzonego wspomnianą wyżej uchwałą z 2002 roku.
Średnica pieczęci 35 mm, w polu herb Krakowa według wzoru
z 2002 roku, w otoku napis: STOŁECZNE KRÓLEWSKIE MIASTO
KRAKÓW. W dyspozycji władz miasta pozostają dwa egzemplarze: jeden
do użytku Rady Miasta Krakowa, drugi – prezydenta miasta.
Z założenia pieczęć ta służy do opatrywania nią szczególnie ważnych
lub uroczystych dokumentów miejskich.
|
HERB MIASTA KRAKOWA
Herb Krakowa po korektach dokonanych w 2002 roku,
w kształcie zatwierdzonym przywołaną wyżej uchwałą Rady Miasta
Krakowa z 9 października 2002 roku
i obowiązującym aktualnie. Wizerunkiem herbu miasta dysponuje
zarówno Rada Miasta Krakowa, jak też prezydent miasta.
|
CHORĄGIEW
MIASTA KRAKOWA
Ustalona i wprowadzona w 2002 roku chorągiew miasta Krakowa –
tu w pełni rozwinięta. Obie połacie według identycznego wzoru:
na błękitnym płacie biały ukośny krzyż, na skrzyżowaniu jego ramion
umieszczony herb według obowiązującego dla niego wzoru, kolory
odpowiadają barwom miasta. Drzewce zakończone głowicą w kształcie
korony według takiego samego wzoru jak korona spoczywająca
na tarczy herbu miasta. W gestii władz miejskich pozostają dwa
identyczne egzemplarze tej chorągwi – dysponują nimi
Rada Miasta Krakowa oraz prezydent miasta.
