A+ A A-
Tom:
strona:

Garbary

Jurydyka miasta Krakowa, zwana też „Przed bramą Szewską” i „przedmieście Garbary” (Cerdonia, suburbium Cerdonum, ante Portam Sutorum, ante platea Sutorum, vor der Stat vor der Zugassen). Położona była na południowy zachód od murów miejskich Krakowa, na przedłużeniu ulicy Szewskiej, pomiędzy dzisiejszymi ulicami Józefa Piłsudskiego i Krowoderską, z osiami wzdłuż ulic Karmelickiej i Łobzowskiej. Została utworzona po sprzedaży miastu w 1363 roku przez Kazimierza Wielkiego królewskich wsi Czarna Wieś, Czarna Ulica i Pobrzezie wraz z poddaniem ich mieszkańców sądownictwu krakowskiemu. Władze krakowskie z kolei ustanowiły tam sądownictwo lokalne w postaci wójta i siedmioosobowej ławy, pochodzących z wyboru rady miejskiej Krakowa. Krakowska rada była też instancją odwoławczą od orzeczeń garbarskich władz. Garbary były nie tylko najstarszą z krakowskich jurydyk, lecz także największą terytorialnie i najludniejszą, a także najmocniejszą gospodarczo. Zasiedlali ją czerwoni i biali garbarze, wykorzystujący płynącą tam odnogę Rudawy, pochodzący głównie z żywiołu niemieckiego. Stąd też najbardziej dramatyczne wydarzenie z historii jurydyki dotyczyło ich zdrady podczas oblężenia Krakowa przez wojska arcyksięcia Maksymiliana Habsburga w 1587 roku – za poparcie najeźdźcy garbarze zapłacili represjami w postaci spalenia przedmieścia i pacyfikacji zwolenników Habsburga. Był to kres świetności jurydyki, choć przetrwała ponad dwieście kolejnych lat. Z wszystkich jurydyk Garbary najbardziej przypominały samodzielne miasto, posiadały nawet osobny ratusz, zlokalizowany przy dzisiejszej ulicy Karmelickiej 12. Po likwidacji odrębności i włączeniu do Krakowa w 1801 roku nazwa tego obszaru została wyparta przez nazwę „Piasek”, określającą pierwotnie grunt, na którym postawiono kościół i obiekty zakonu karmelitów. Pamiątką jest nazwa jednej z ulic – Garbarskiej.

Pieczęć opłatkowa wójtowsko-ławnicza jurydyki Garbary, z dokumentu
wystawionego w 1774 roku: w barokowym kartuszu miejski mur
obronny z trzema basztami, w otoku napis: SIGILLUM IUDICII
ADVOCATIALIS ET SCABINALIS CERDONIAE
oraz pieczęć lakowa Garbar z drugiej połowy XVIII wieku
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. IV-71, s. 66)
Pieczęć opłatkowa wójtowsko-ławnicza jurydyki Garbary, z dokumentu wystawionego w 1774 roku: w barokowym kartuszu miejski mur obronny z trzema basztami, w otoku napis: SIGILLUM IUDICII ADVOCATIALIS ET SCABINALIS CERDONIAE oraz pieczęć lakowa Garbar z drugiej połowy XVIII wieku (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. IV-71, s. 66)
Odcisk w laku pieczęci wójtowsko-ławniczej Garbar z drugiej
połowy XVIII wieku: w otoku napis: SIGILLUM IUDICII
ADVOCATIALIS ET SCABINALIS CERDONIAE
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. IV-71, s. 320)
Odcisk w laku pieczęci wójtowsko-ławniczej Garbar z drugiej połowy XVIII wieku: w otoku napis: SIGILLUM IUDICII ADVOCATIALIS ET SCABINALIS CERDONIAE (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. IV-71, s. 320)
Z akt różnych dotyczących Garbar z lat 1663–1793: pierwsza strona ordynacji dla mieszkańców jurydyki wydanej przez magistrat
krakowski w 1774 roku (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. IV-73, s. 1)
Z akt różnych dotyczących Garbar z lat 1663–1793: pierwsza strona ordynacji dla mieszkańców jurydyki wydanej przez magistrat krakowski w 1774 roku (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. IV-73, s. 1)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności